Od 1 stycznia 2024 roku zakazana jest sprzedaż napojów energetycznych dzieciom i młodzieży do 18. roku życia.
Napoje energetyzujące są przeznaczone dla osób narażonych na zwiększony wysiłek fizyczny i zawierają składniki poprawiające szybkość reakcji, koncentrację i wydolność organizmu, poprawiają metabolizm i przeciwdziałają uczuciu zmęczenia. Jednym z pierwszych napojów energetyzujących (NE) był wytwarzany w latach 60-tych w Japonii „Lipovitan”, zawierający w wersji „wzmocnionej” 2-3 g tauryny i 300 mg argininy. Aktualnie wytwarzane napoje energetyczne zawierają przede wszystkim:
- kofeinę,
- guaranę,
- taurynę,
- inozytol,
- węglowodany,
- witaminy z grupy B,
- niekiedy ekstrakt z korzenia Żeń-szeń.
Obecnie rynek tego typu napojów jest bardzo urozmaicony, a w Polsce można znaleźć przynajmniej 50 marek różnych napojów energetyzujących, z których najbardziej popularne zostały wymienione w tabeli I. Znamienity jest fakt, że w ciągu ostatnich 10 lat spożycie tego typu napojów znacznie wzrosło, a czołowi producenci inwestują olbrzymie fundusze w ich reklamę, angażując się w sporty, wymagające znacznych nakładów finansowych.
Skutki spożywania napojów energetycznych
Za niepożądane skutki spożywania napojów energetyzujących odpowiada przede wszystkim kofeina – związek z grupy alkaloidów purynowych, będący głównym składnikiem aktywnym. U osób regularnie spożywających napoje bogate w kofeinę odnotowuje się takie niepokojące symptomy jak:
- kołatanie serca,
- wzrost ciśnienia krwi,
- uczucie niepokoju,
- ból w klatce piersiowej,
- płytki i przyspieszony oddech,
- zawroty i ból głowy,
- incydenty żołądkowo-jelitowe,
- zaburzenia erekcji u mężczyzn.
Ponadto znane są ostre zatrucia kofeiną, objawiające się tachykardią i arytmią serca, migotaniem przedsionków, wymiotami, zaburzeniami snu, zaostrzeniem chorób psychicznych.
Zgodnie z zapisami ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw z dnia 17 sierpnia br. od 1 stycznia 2024 r. obowiązywać będzie zakaz sprzedaży napojów energetycznych osobom poniżej 18 roku życia.
Wysoka grzywna
Prawo.pl informuje, że grzywna za złamanie zakazu mogłaby wynieść od 10 tys. zł do 500 tys. zł. Oprócz tego lub łącznie może być wyznaczona także kara ograniczenia wolności.
Dr Adam Kłodecki, cytowany przez serwis psychoterapeuta uzależnień z ponad 30-letnią praktyką, uważa, że sprzedaż energetyków powinna być zakazana osobom małoletnim. „Zdecydowanie jest to droga do załatwienia problemów emocjonalnych chemicznie, a nie w oparciu o własne zasoby” – mówi ekspert w serwisie Prawo.pl.
Statystyki
Według przytaczanego przez Prawo.pl raportu Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, 2013 r.) 18 proc. dzieci w wieku 3-10 lat deklarowało spożywanie napojów energetyzujących. Piło je też 68 proc. nastolatków w wieku 10-18 lat. U dorosłych odsetek wyniósł 30 proc. Tymczasem energetykami można się łatwo zatruć.
„Napoje energetyzujące zawierają blisko 32-48 mg kofeiny w 100 ml produktu, czyli standardowa puszka zawiera już od 80 do 120 mg kofeiny. Dla porównania filiżanka kawy parzonej zawiera około 60 mg kofeiny, zaś filiżanka kawy rozpuszczalnej w granicach od 40 do 70mg. Spożycie pięciu puszek napoju energetyzującego, czyli w przeliczeniu przyjęcie 500 mg kofeiny może wiązać się z zatruciem kofeiną” – przestrzega na łamach Prawo.pl dietetyczka Klaudia Plajzer.
Choroby
Powikłania sercowo-naczyniowe należą do najczęściej występujących wśród osób, które spożywają energetyki. Zaburzenia ze strony układu krążenia obejmują zwiększony krótkotrwały wzrost ciśnienia krwi i częstości uderzeń serca oraz spadek mózgowego przepływu krwi z powodu spożytej kofeiny.
Prawo.pl informuje, że projekt ustawy określa, co uznaje się za napój z dodatkiem kofeiny lub tauryny. Według tej definicji jest to napój będący środkiem spożywczym, ujęty w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, „w którego składzie znajduje się kofeina w proporcji przewyższającej 150 mg/l lub tauryna, z wyłączeniem substancji występujących w nich naturalnie”.
Zgodnie z projektem nowelizacja ustawy o zdrowiu publicznym miałaby wejść w życie od 1 stycznia 2024 r.
źródło: PAP MediaRoom, Przegląd Lekarski; M. Cichocki Napoje energetyzujące – współczesne zagrożenie zdrowotne dzieci i młodzieży; www.biotechnologia.pl
