Nieznane zdjęcia Katowic Brynowa odnalezione w archiwum Urzędu Miasta
W archiwum Urzędu Miasta Katowice odnaleziono nieznane zdjęcia Katowic Brynowa. Pochodzą z 1951 roku. Te unikatowe fotografie są ważną pamiątką historii tej części miasta.
Archiwum Urzędu Miasta jest prawdziwą kopalnią informacji o historii Katowic. Korzystają z niego naukowcy i amatorzy, badacze dziejów miasta, historii sztuki, architektury czy urbanistyki. Większość archiwalnych teczek zawiera plany architektoniczne, projekty, rysunki, urzędowe dokumenty (w rodzaju zezwoleń na budowę czy korespondencji właścicieli z władzami budowlanymi). Są to akta tysięcy istniejących, ale i dawno już zniszczonych i wręcz zapomnianych obiektów. Archiwum UM posiada więc zbiór dokumentacji zaiste bezcenny. Są w nim także nieznane zdjęcia Katowic Brynowa.
A przecież w przeciwieństwie do technicznych rysunków (które dominują), w Archiwum UM Katowice jest bardzo niewiele fotografii. Dlatego tym cenniejsze jest odkrycie w nim zestawu archiwalnych zdjęć Brynowa z połowy XX wieku.
Jak Brynów przyłączono do Katowic
Przypomnijmy: Brynów to część Katowic, wieś której pisana historia datuje się od XV wieku. Średniowieczny Brynów był wsią i tak pozostało jeszcze przez całe dzieje nowożytne, aż do XX wieku. W XIX wieku wieś przynależała do gminy Katowice. Zmieniło się to z chwilą uzyskania przez Katowice praw miejskich w 1865 r. Brynów został wtedy odrębną gminą i to z kolei trwało do 1924 r.
W 1921 r. podczas plebiscytu na Górnym Śląsku przytłaczająca większość mieszkańców Katowic opowiedziała się za Niemcami. Jednak w Brynowie było inaczej – tu 65 procent, czyli blisko dwie trzecie uprawnionych głosowały za Polską. Podobnie zresztą było w innych gminach wiejskich na obszarze plebiscytowym.
Po części właśnie propolskie postawy mieszkańców wsi sprawiły, że w 1924 r. polskie władze podjęły decyzję o włączeniu do Katowic sąsiadujących z nimi gmin miejskich. Miało to – obok ruchów migracyjnych pomiędzy polską a niemiecka częścią podzielonego w 1922 r. granicą Górnego Śląska – wzmocnić polski żywioł w Katowicach. W ten sposób włączony został do Katowic także Brynów. Dziś dawne terytorium gminy jest podzielone pomiędzy aż cztery dzielnice Katowic- Załęską Hałdę-Brynowa część zachodną, Brynów część Wschodna-Osiedle Zgrzebnioka, oraz Piotrowice-Ochojec oraz Śródmieście.
Brynów – wieś w mieście
Mimo inkorporacji do Katowic, od czasu której w 2024 r. mija równe 100 lat, Brynów jeszcze przez długie lata zachował wiele ze swojego sielskiego charakteru. Owszem, funkcjonowały na jego terenie zakłady przemysłowe, jednak w krajobrazie nie brakowało wiejskich zabudowań (tak mieszkalnych jak i gospodarczych), pól, łąk i pasących się na nich zwierząt. Niejedna z dzisiejszych ulic stanowiła zwykłą polną ścieżkę. A sama zabudowa była stosunkowo rzadka. Na całych połaciach Brynowa tworzyły ją pojedyncze gospodarstwa wśród pól i sadów. Przed druga wojną światową przybyło trochę modernistycznych willi, a po jej zakończeniu robotniczych osiedli. Ich domy budowano według typowych projektów.
I taki to właśnie Brynów sprzed ponad 70 lat ukazują nam nieznane zdjęcia z Archiwum UM Katowice. Brynów bez bloków i ruchliwych ulic. Brynów już dziś właściwie nieistniejący, bo odmieniony niemal nie do poznania. Gdyż do tego stopnia rozrosła się i wymieniła zabudowa, przesłaniając perspektywy i dalekie plany. Tym cenniejsze są unikatowe fotografie, na których nieznany fotograf utrwalił dawny wygląd Brynowa. Nawet jeżeli zdjęcia te znajdują się dziś w złym stanie technicznym. Niestety, przez te ponad 70 lat w którymś momencie uległy zawilgoceniu. Woda, być może nawet pleśń sprawiły, że znaczna część z kilkudziesięciu kadrów jest częściowo nieczytelna. Ale może profesjonalna konserwacja lub rekonstrukcja cyfrowa fotografii jeszcze coś na to zaradzą? Nawet jeżeli nie, te nieznane zdjęcia Katowic Brynowa i tak zawierają potężny ładunek informacji z przeszłości tej części miasta.
