Pamięć – Zadośćuczynienie. 23 sierpnia to Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych

Pamięć – Zadośćuczynienie: taki tytuł nosiła konferencja, jaka odbyła się w piątek 23 sierpnia 2024 r. w Katowicach. Zorganizowały ją Stowarzyszenie Ofiar Wojny oraz Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Uczestników katowickiej konferencji Pamięć – Zadośćuczynienie powitał Stanisław Brzeźniak. Pełnomocnik Zarządu Głównego Stowarzyszenia Ofiar Wojny podkreślił, że 23 sierpnia to data znamienna. Dzień ten jest Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Został proklamowany przez Parlament Europejski w 2008 r.

– 23 sierpnia 1939 roku zawarto pakt Ribbentrop-Mołotow, inaczej pakt Hitler-Stalin – przypomniał prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Ofiar Wojny, Stanisław Krzemień. – Uważany jest on za jeden z najbardziej zdradzieckich układów międzynarodowych. Zawarty między sowiecką Rosją i nazistowskimi Niemcami jako pakt o nieagresji, w tajnym protokole dodatkowym dokonywał podziału strefy wpływów europejskich między jego strony. Tym samym pogwałcając niepodległość i suwerenność terytorialną Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii. Ten bandycki pakt został podpisany dokładnie 85 lat temu.

Pakt Ribbentrop-Mołotow

Przypomnijmy: układ podpisany w Moskwie przez Joachima von Ribbentropa  i Wiaczesława Mołotowa, ministrów spraw zagranicznych Niemiec i ZSRR, stanowił hitlerowsko-stalinowskie porozumienie ułatwiające, a właściwie umożliwiające Niemcom zaatakowanie Polski. Rzucając 1 września 1939 r. większość swoich sił zbrojnych przeciwko Polsce i z zamiarem jej błyskawicznego pokonania, Hitler przewidywał, że nie grozi mu długotrwała wojna na dwa fronty.

Lecz układ Ribbentrop-Mołotow nie tylko gwarantował III Rzeszy bezpieczeństwo ze strony ZSRR. Jego częścią był tajny protokół, przewidujący rozbiór Polski pomiędzy Niemcy i Związek Radziecki oraz podział innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej na niemiecką i sowiecką strefę wpływów. Realizacja tych stanowiących pogwałcenie prawa międzynarodowego ustaleń z 23 sierpnia 1939 (następnie częściowo modyfikowanych) nastąpiła w latach 1939-1940. Niemcy okupowały część Polski, ZSRR anektował wschodnie tereny II RP, Litwę, Łotwę, Estonię, część Finlandii i Rumunii. Na ludność okupowanych i anektowanych krajów spadły surowe i masowe represje. Rozpoczął się okres terroru, aresztowań, więzień, obozów pracy i obozów zagłady, czystek etnicznych, ludobójstwa.

W wyniku II wojny światowej reżim nazistowski upadł. Ale ZSRR nie tylko zachował większość zdobyczy uzyskanych dzięki paktowi Ribbentrop-Mołotow, ale też podporządkował sobie państwa Europy Wschodniej. Tam, a także w innych częściach świata, powstał szereg lokalnych reżimów totalitarnych, o ustrojach wzorowanych na sowieckim. A do tego nowe komunistyczne mocarstwo – Chiny. Wszędzie tam łamano prawa człowieka i surowo tłumiono wszelkie ruchy demokratyczne.

Pamięć, Zadośćuczynienie, Solidarność

Do zebranych w Katowicach z listownym przesłaniem zwrócił się Lech Parell, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych:

„Serdecznie pozdrawiam uczestników konferencji organizowanej pod hasłem Pamięć i Zadośćuczynienie. Jedno wynika z drugiego. Wszak bez pamięci nie ma zadośćuczynienia. Trzeba tę pamięć pielęgnować i przypominać o bolesnych sprawach. Również tych, za które oczekujemy rekompensaty. Od wojny dzieli nas już prawie osiemdziesiąt lat i topnieje liczba osób przechowujących pamięć o każdej sprawie. By realnie zawalczyć o swoje, potrzebują poparcia u młodszych pokoleń. Dlatego do hasła Pamięć i Zadośćuczynienie dodałbym Solidarność. Czterdzieści kilka lat temu to słowo niosło się echem po całym świecie, sławiąc naszą ojczyznę. Bo ojczyzna to wspólnota. Bez społecznej empatii i troski o wspólne dobro ten wyraz staje się fikcją.

Przypadkowo wokół Stowarzyszenia Ofiar Wojny skupili się też ludzie dawnej Solidarności. Do ich grona dołączają osoby jeszcze młodsze. Idea międzypokoleniowej Solidarności przyświeca osobom odznaczonym medalami Pro Patria. Wszystkim państwu życzę spełnienia waszych postulatów. Od naszych zachodnich sąsiadów spodziewamy się konkretnej oferty adresowanej do polskich ofiar wojny. Oby stało się to jak najprędzej” – napisał Lech Parell.

Podczas konferencji wręczono medale „Zasłużony dla SOW” i „Pro Patria”.

Prezes Stanisław Krzemień otrzymał Złoty Krzyż Zasługi Stowarzyszenia Dzieci Wojny.

W programie konferencji była również prelekcja ppor. dr Hanny Odorkiewicz-Sikocińskiej „Pszczoły” – członkini Szarych Szeregów i uczestniczki Powstania Warszawskiego.

Wśród patronów medialnych konferencji była Telewizja TVS.