Niepokojący wzrost liczby zachorowań na krztusiec. Choroba najbardziej niebezpieczna jest dla noworodków i niemowląt.
Krztusiec jest uznawany za jedną z najbardziej zakaźnych chorób. W 2023 r. odnotowano 927 przypadków krztuśca. W 2024 roku w Polsce wzrost zachorowań jest znaczny, a liczby wciąż rosną. Do połowy października 2024 r. odnotowano 20 677 przypadków tej choroby.
Czym jest krztusiec?
Krztusiec (koklusz) to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych wywoływana przez bakterię Bordetella pertussis. Od kilku lat stanowi duże zagrożenie zdrowotne dla społeczeństwa.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom są szczepienia ochronne. Spadek akceptacji dla nich na skutek działań ruchów antyszczepionkowych, ograniczony dostęp do szczepień w okresie pandemii COVID-19, a także wygasanie odporności zbiorowej z powodu niepodawania dawek przypominających osobom dorosłym to przyczyny tak dramatycznej sytuacji w kraju.
Według kalendarza szczepień ochronnych szczepienia szczepionką skojarzoną przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi powinny zostać podane dzieciom w 2., 3.–4., 5.–6. miesiącu życia, między 16. a 18. miesiącem życia, a następnie szczepienia przypominające w 6. i 14. roku życia.
Aby zapewnić ochronę noworodkom i niemowlętom, które z racji wieku nie mogą jeszcze zostać zaszczepione, wdraża się tzw. strategię kokonową, czyli wyszczepienie dorosłych mających kontakt z maluchem. Szczepienie w okresie ciąży chroni przed zachorowaniem nie tylko matkę, ale również dziecko w pierwszych tygodniach jego życia – ochronne przeciwciała przechodzą przez łożysko.
Jak dochodzi do zakażenia krztuścem?
Do zakażenia dochodzi drogą powietrzno-kropelkową, najczęściej w warunkach rodzinnych i skupiskach dzieci. Typowym objawem choroby u niemowląt i dzieci jest napadowy, „szczekający” kaszel z wydzielaniem lepkiej wydzieliny, natomiast u osób dorosłych przewlekły kaszel.
Objawy krztuśca
W przebiegu choroby występują trzy następujące po sobie fazy: nieżytowa, napadowego kaszlu i zdrowienia. Pierwszy okres choroby, nieżytowy, trwa 1-2 tygodnie i charakteryzuje się nieżytem nosa, spojówek, gardła i oskrzeli, z przekrwieniem błon śluzowych oraz łagodnym kaszlem nasilającym się w nocy. W tej fazie krztusiec jest najbardziej zakaźny, a podjęte leczenie – efektywne.
Jeśli leczenie na tym etapie nie zostało wdrożone, to wzrastająca ilość toksyn prowadzi do następnej fazy choroby – kaszlu napadowego utrzymującego się od 2-4 tygodni. Ataki kaszlu następują jeden po drugim, zwykle kończą się wymiotami z powodu krztuszenia się lepką wydzieliną. Najostrzejszą formą kaszlu jest tak zwane „pianie”, w wyniku którego na skutek ogromnego wysiłku dziecka, pojawiają się wylewy i wybroczyny do spojówek oraz krwawienie z nosa.
U niemowląt napady kaszlu mogą zakończyć się całkowitym bezdechem lub drgawkami. Okres ustępowania choroby charakteryzuje się zmniejszeniem nasilenia kaszlu i częstości jego występowania i trwa około 2 tygodnie, jednak kaszel może się jeszcze utrzymywać przez wiele tygodni. Tak dynamiczny przebieg choroby jak u niemowląt i dzieci nie występuje u młodzieży i dorosłych.
W tych grupach wiekowych choroba przebiega pod postacią przewlekłego, męczącego kaszlu, utrzymującego się wiele tygodni. Okresowo kaszel może przybierać charakter napadowy. Kaszlowi towarzyszy nadmierna potliwość, zaczerwienienie twarzy, omdlenia, spłycenie oddechu, a ponadto gorączka, drętwienie tylnej części gardła, zaburzenia snu, bóle głowy i mięśni, kichanie oraz osłabienie.
Źródło: Śląski Sanepid
