Fazy snu – jak przebiega nocny cykl odpoczynku?

Sen to złożony proces biologiczny, w którym organizm przechodzi przez powtarzające się cykle. Dzięki nim możliwa jest regeneracja, utrwalenie pamięci, odbudowa tkanek i przywrócenie równowagi układu nerwowego. Cały sen można podzielić na dwie główne kategorie – NREM (sen wolnofalowy) i REM (sen paradoksalny). W ich ramach występują różne fazy, które następują po sobie w 90–120-minutowych cyklach, powtarzanych kilkukrotnie w ciągu nocy.

 

Sen NREM – fundament odpoczynku

Sen NREM to około 75–80% całkowitego czasu snu. Wyróżnia się w nim trzy fazy, które różnią się głębokością i aktywnością mózgu.

Faza N1 – zasypianie

To najpłytsza faza, w której organizm przechodzi ze stanu czuwania w sen. Trwa zwykle kilka minut. Pojawiają się spowolnione ruchy gałek ocznych, obniża się napięcie mięśniowe, a świadomość stopniowo zanika. Łatwo wtedy obudzić śpiącego, który może mieć wrażenie, że w ogóle nie spał.

Faza N2 – sen lekki

To faza, w której człowiek spędza najwięcej czasu podczas całej nocy – nawet połowę snu. Cechuje się dalszym spowolnieniem pracy serca i oddechu, a także obniżeniem temperatury ciała. W zapisie EEG widoczne są tzw. wrzeciona snu i kompleksy K, które odpowiadają za blokowanie bodźców zewnętrznych i konsolidację pamięci.

Faza N3 – sen głęboki

Określany jako sen wolnofalowy, jest najważniejszy dla regeneracji organizmu. W tej fazie wydzielany jest hormon wzrostu, a tkanki intensywnie się odbudowują. Mózg pracuje w rytmie wolnych fal delta, a obudzenie w tym momencie jest trudne i często skutkuje dezorientacją. To właśnie w tej fazie mogą występować zjawiska takie jak lunatykowanie czy mówienie przez sen.

Sen REM – czas marzeń sennych

Sen REM zajmuje około 20–25% całkowitego czasu snu. Nazwa pochodzi od Rapid Eye Movement, czyli szybkich ruchów gałek ocznych. Mózg jest wówczas bardzo aktywny, a fale mózgowe przypominają te z okresu czuwania. To faza, w której najintensywniej pojawiają się sny.

Charakterystyczne jest niemal całkowite zwiotczenie mięśni – mechanizm ochronny, który zapobiega odgrywaniu ruchów ze snów. W tej fazie mózg przetwarza i porządkuje informacje, co ma ogromne znaczenie dla pamięci, uczenia się i procesów emocjonalnych.

Cykl snu w ciągu nocy

Pełny cykl snu trwa około 90 minut i składa się z faz NREM oraz REM. W pierwszej części nocy dominują fazy głębokiego snu (N3), natomiast w drugiej – wydłużają się okresy REM. To właśnie dlatego sny zapamiętywane są najczęściej nad ranem, kiedy łatwiej o wybudzenie z tej fazy.

Przeciętny dorosły przesypia 4–6 pełnych cykli. Jakość snu zależy nie tylko od liczby godzin, ale również od tego, czy uda się przejść przez wszystkie etapy.

Znaczenie poszczególnych faz

• N1 i N2 – przygotowują organizm do głębokiego snu, pozwalają wyciszyć układ nerwowy i blokują bodźce zewnętrzne.
• N3 – odpowiada za fizyczną regenerację, wzrost i odporność.
• REM – wspiera pamięć, kreatywność i regulację emocji.

Brak którejkolwiek fazy prowadzi do zaburzeń – niewystarczająca ilość snu głębokiego osłabia ciało, a niedobór snu REM pogarsza koncentrację i nastrój.

Rola odpowiedniego materaca

Na przebieg snu i możliwość swobodnego przechodzenia przez poszczególne fazy ogromny wpływ ma komfort, jaki zapewnia łóżko. Kluczowy jest dobór materaca dopasowanego do indywidualnych potrzeb użytkownika. Zbyt twarde lub zbyt miękkie podłoże może powodować częstsze wybudzenia, bóle pleców czy napięcia mięśniowe. Doskonałym rozwiązaniem są materace termoelastyczne, które reagują na ciepło ciała i idealnie dopasowują się do jego kształtu. Dzięki temu odciążają kręgosłup i stawy, sprzyjając pełnej regeneracji organizmu oraz poprawie jakości snu. Sprawdź stronę Selene i wybierz materac dopasowany do swoich potrzeb.

Podsumowanie

Sen to nieprzerwany proces biologiczny, ale cykl wielu faz, z których każda ma swoją funkcję. Aby organizm mógł się zregenerować, potrzebna jest odpowiednia liczba godzin snu i warunki sprzyjające przechodzeniu przez wszystkie etapy. Świadomość tego, jak działają fazy snu, pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego higiena snu i regularny rytm dobowy są tak istotne dla zdrowia.  

źródło: materiał partnera, artykuł sponsorowany