Jak wygląda kwestia świadczenia wychowawczego dla obywateli Ukrainy? ZUS wyjaśnia.
W przypadku utraty legalności pobytu obywateli Ukrainy na terytorium Polski ZUS uchyla im prawo do świadczenia wychowawczego. Uchodźcy, którzy opuszczą kraj nawet na jeden dzień, gdy wracają do Polski, muszą dopełnić ważnych formalności.
Jeżeli obywatel Ukrainy wjechał do Polski w związku z działaniami wojennymi, przysługuje mu prawo do świadczenia wychowawczego. Ten wjazd musi być odnotowany w rejestrze Straży Granicznej (SG).
O legalności pobytu danej osoby w Polsce decyduje wyłącznie wpis do rejestru SG. W przypadku utraty legalności pobytu ZUS ma obowiązek uchylić prawo do świadczenia wychowawczego, opierając się na danych z tego rejestru. Dzięki temu pomoc państwa polskiego trafia wyłącznie do uprawnionych osób.
ZUS ma również obowiązek wstrzymania wypłaty świadczenia wychowawczego niezwłocznie po wyjeździe uchodźcy z Polski. W tym przypadku wstrzymanie środków ma charakter czasowy i nie wiąże się z całkowitą utratą prawa do świadczenia wychowawczego.
Jeżeli dana osoba wróci do Polski w ciągu 30 dni i data tego powrotu zostanie odnotowana w rejestrze SG, nie utraci ona legalności pobytu w Polsce, a wypłata świadczenia wychowawczego zostanie wznowiona z wyrównaniem.
Utrata legalności pobytu w przypadku powrotu do Polski bezpośrednio z Ukrainy
W ostatnim czasie do ZUS zgłaszają się osoby, które wróciły do Polski w ciągu 30 dni od wyjazdu, a mimo to utraciły legalność pobytu, co zostało odnotowane przez SG. Osoby takie podczas przekraczania granicy prawdopodobnie nie okazały dokumentu elektronicznego diia.pl ani nie zgłosiły korzystania z ochrony czasowej. W rezultacie po 30 dniach, licząc od dnia wyjazdu z Polski, tracą one legalność pobytu, a w konsekwencji – prawo do świadczeń.
Aby nie utracić legalności pobytu, cudzoziemiec, który wraca do Polski, powinien poinformować funkcjonariusza SG podczas odprawy paszportowej o tym, że zamierza wjechać w związku z korzystaniem w Polsce z ochrony czasowej, oraz za każdym razem okazać dokument diia.pl.
Osoba, która nie dopełniła tych formalności i utraciła legalność pobytu, powinna zgłosić się do komendanta placówki Straży Granicznej na przejściu granicznym, które przekroczyła, z prośbą o sprostowanie danych w rejestrze SG i przywrócenie legalności pobytu. Takie zgłoszenie powinna wysłać e-mailem do konkretnej placówki granicznej. Wykaz adresów e‑mailowych jest dostępny na stronie internetowej Straży Granicznej. Następnie powinna poinformować ZUS (w dowolnej placówce lub za pośrednictwem infolinii), że przesłała takie zgłoszenie.
Po tym jak ZUS otrzyma taką informację i upewni się, że dane w rejestrze SG są zaktualizowane, wznowi wypłatę świadczenia wraz z wyrównaniem za okres, za który została przywrócona legalność pobytu.
Utrata legalności pobytu w przypadku powrotu z Ukrainy do Polski przez inny kraj należący do strefy Schengen
Nieco inaczej wygląda sytuacja osoby, która wróciła z Ukrainy do Polski np. przez Słowację. Powinna ona w pierwszej kolejności udać się do urzędu gminy, aby zarejestrować swój wjazd i złożyć wniosek o ponowne nadanie statusu UKR w rejestrze PESEL. Ważne, żeby we wniosku wskazała ona dokładną datę wjazdu na terytorium Polski oraz datę i miejsce przekroczenia granicy zewnętrznej strefy Schengen niebędącej granicą Polski.
Na podstawie wniosku zarejestrowanego w urzędzie gminy komendant SG zaktualizuje dane w swoim rejestrze. Dla ZUS będzie to podstawa do wznowienia wypłaty świadczenia wychowawczego wraz z wyrównaniem za okres, w którym legalność pobytu została przywrócona.
