Wielkanocny zielnik. Bukszpan, rzeżucha, tarnina, wierzba – to zielone symbole Wielkanocy. Świąteczne rośliny zdobią nasze stoły i koszyczki, niektórych z nich używamy także w kuchni. Czy znacie ich tajemnice?
Bukszpan
W Polsce najczęściej uprawianym gatunkiem jest bukszpan zwyczajny, zwany też wieczniezielonym. Ten popularny krzew nie zrzuca liści na zimę i jest sadzony jako roślina ozdobna. Rośnie powoli, ale jest długowieczny i wytrzymały na trudne warunki atmosferyczne.
Pewnie dlatego jest uważany za symbol nieśmiertelności i bardzo często wkłada się gałązki tej rośliny do wielkanocnego koszyczka. Niektórzy plotą wianki z bukszpanu albo używają go w świątecznych stroikach – podobno odstrasza złe moce i symbolizuje odradzającą się przyrodę.
Wielkanocny zielnik. Rzeżucha
A tak naprawdę: pieprzyca siewna. Choć może trudno w to uwierzyć, jest rośliną z rodziny kapustowatych, tak jak kapusta, rzodkiew czy lewkonia. Jest chętnie używana jako przyprawa do zup, sosów, surówek, sałatek i serów. Nic w tym dziwnego, bo zawiera witaminę C, B1 i K. Mało kto wie, że nasiona rzeżuchy są bardzo oleiste (22–23% oleju).
Roślina ta symbolizuje wiosenną zieleń i odrodzenie przyrody. Często stawiana na stole, pachnąca rzeżucha ułatwia trawienie i obniża poziom cukru we krwi. Nie należy z nią jednak przesadzać – jest silnie moczopędna. Łatwo samodzielnie wyhodować ją w domu – wystarczą nasiona i mokra lignina albo wata.
Tarnina
Dziki gatunek śliwy zwany też tarką. W Polsce pospolity krzew na niżu i w niskich górach, jest rośliną miododajną, wydaje smaczne owoce, a jego drewno jest twarde. Tworzy bardzo gęste i cierniste zarośla nazywane czyżniami – to bezpieczne ostoje dla zwierząt. W tradycji ludowej kłujące gałązki były używane do wykonania cierniowej korony Ukrzyżowanego i symbolizowały mękę Jezusa.
Miąższ owoców tarniny smakuje najlepiej po przemrożeniu – należy jednak wystrzegać się pestek, zawierają bowiem toksyczny cyjanowodór. W kosmetyce owoce są używane do sporządzania maseczek na twarz. W ziołolecznictwie używa się zarówno owoców (bogatych w garbniki), jak i kwiatów (na przykład w leczeniu kamicy nerkowej).
Wierzba
W Polsce najpopularniejszym gatunkiem jest wierzba biała. Drzewo rośnie zazwyczaj na brzegach rzek, przy rowach i w miejscach o wilgotnym podłożu. Wczesną wiosną jest obsypane kwiatami, zwanymi kotkami lub baziami. Giętkie gałęzie wetknięte w ziemię rosną bardzo szybko, dając początek nowym roślinom.
W Biblii wierzba wymieniona jest w kilku księgach i symbolizuje życie, które potrafi odrodzić się w trudnych warunkach. Gałązki często są wykorzystywane przy tworzeniu palm święconych siedem dni przed Zmartwychwstaniem, w tak zwaną Niedzielę Palmową. Takiej poświęconej palmie przypisuje się lecznicze, magiczne działanie.
Trzymana w domu chroni przed złem. Dawniej na Śląsku połykano bazie – wierzono, że można w ten sposób wyleczyć ból gardła. Czy metoda działa, trudno powiedzieć, pewne jest natomiast to, że w korze wierzby występuje salicyna działająca przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i ściągająco. Wierzba w medycynie ludowej leczy także nerwobóle, ułatwia zasypianie i uspokaja.
Wiosenne przepisy
