Plamy na brzuchu czasem informują o chorobie trzustki. Na pozór niewinnymi krostkami może objawiać się nowotwór jelit. Wiele chorób można wypatrzeć na skórze. Najbardziej poszukiwany jest czerniak, groźny nowotwór skóry.
Jeśli zobaczycie znamiona o nierównych brzegach, różnych kolorach, wielkości ok. 6 mm lub mniejszych, ale wypukłe, także: swędzące, krwawiące, bolące, piekące, rosnące – po prostu inne niż pozostałe, albo inne niż były wcześniej, ogłoście alarm. I natychmiast pokażcie się u lekarza. To może być czerniak.
Choroby, które widać na skórze, diagnostyka i leczenie czerniaka, to temat odcinka programu Kierunek Zdrowie w TVS.
Skóra dorosłego człowieka zajmuje ok. 1,7 m kwadratowego powierzchni, na której jak w lustrze odbija się stan organizmu, odciskają swój ślad czynniki zewnętrzne. Zbudowana jest z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej, skutecznie chroni wnętrze organizmu, pozwala na utrzymywanie stałej temperatury ciała, spełnia funkcje wydzielnicze, funkcję immunologiczną, a także uczestniczy w metabolizmie niektórych składników pokarmowych. Skóra jest też narządem czucia i percepcji.
Istnieje wiele chorób skóry, które charakteryzują się różnymi zmianami w jej wyglądzie. Należą do nich np. zakażenia bakteryjne, grzybicze, choroby pasożytnicze czy wirusowe, dermatozy, trądzik, choroby alergiczne, łuszczyca, choroby tkanki łącznej, zaburzenia barwnikowe, choroby przenoszone drogą płciową, chłoniaki, nowotwory i wiele innych. Na skórze uwidoczniają się nie tylko liczne choroby wewnętrzne, ale również problemy natury psychicznej. Dlatego zmian skórnych nigdy nie należy bagatelizować, a ich diagnostyka wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.
Przyczyną zmian skórnych mogą być też nowotwory narządów wewnętrznych, o których istnieniu pacjenci nie wiedzą. Są to zmiany dość trudne do leczenia, choć o tyle charakterystyczne, że nie poddają się standardowej terapii, a po np. operacyjnym usunięciu nowotworu cofają się same.
Inne groźne choroby dermatologiczne, związane z zaburzeniami gastroenterologicznymi, to piodermia zgorzelinowa, zespół Sweeta czy cała grupa schorzeń paraneoplastycznych świadczących o zmianach nowotworowych w przewodzie pokarmowym. Jest też wiele zmian związanych z przebiegiem takich chorób jak cukrzyca, np. necrobiosis lipoidica (zanikowe zmiany na podudziach, obrzęk rąk, twarda skóra, której nie można ująć w fałd). Tak więc skóra sama podpowiada, gdzie szukać diagnozy.
Generalnie niepokojące jest wszystko, co odbiega od normy. Jeśli skóra swędzi, robi się szara, żółta, pojawiają się grudki, krosty to znaczy, że w naszym organizmie dzieje się coś niedobrego. Podobnie jak wtedy, gdy pojawiają się – jak to mówią pacjenci – „czarne plamki”, czyli znamiona, które mogą świadczyć o czerniaku.
Czerniak- choroba przewlekła?
Najbardziej poszukiwanym nowotworem skóry jest czerniak. Nic dziwnego, jest najbardziej agresywny, szybko się rozwija i daje odległe przerzuty. Tylko wczesne wykrycie zwiększa szanse na wyleczenie.
Kluczem do sukcesu w efektywnym leczeniu chorego jest wybór właściwej ścieżki terapeutycznej, doświadczenie lekarzy oraz pełen dostęp do diagnostyki i szerokiego wachlarza leków.
Czerniak wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. To ona sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym czy promieniowaniem stosowanym w solarium.
Badania wskazują, że korzystanie z łóżek opalających może zwiększyć ryzyko zachorowania na czerniaka siedmiokrotnie.
Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale mogą wystąpić także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej, a nawet paznokcia. Najczęściej występują na nogach, z przodu i z tyłu, oraz na plecach i karku. Czerniak może pojawić się na skórze głowy, między włosami. Może też rozwinąć się w miejscach, które w niewielkim stopniu są narażone na kontakt z promieniami UV – nawet na pośladkach czy wargach sromowych.
Czerniak może być nowym znamieniem na skórze, ale też może powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV stosowanych w solariach.
Chirurgiczne usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, pozwala na wyleczenie niemal 100 proc. chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie.
Przełom w leczeniu czerniaka
Do niedawna medycyna niewiele mogła zaoferować chorym z zaawansowanym czerniakiem. Dziś ponad 30 proc. pacjentów z tym nowotworem żyje, dzięki immunoterapii, ponad 5, a nawet 10 lat, a czerniak przerzutowy, z choroby całkowicie nieuleczalnej, stał się w wielu wypadkach chorobą przewlekłą.
Warto pamiętać, że czerniak charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami. Dlatego nadal, chirurgiczne usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a działanie lekarzy ogranicza się właściwie do wycięcia znamienia, pozwala na wyleczenie prawie 100 % chorych.
Należy badać znamiona u dermatologa, który obejrzy je za pomocą dermatoskopu. To ważne, bo zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu kilku miesięcy, kolejne kilka miesięcy to jego rozwój w głąb skóry.
Kiedy czerniak urośnie w głąb skóry, przebije się przez naskórek i skórę właściwą (która ma ok 1 mm) i dotrze do naczyń krwionośnych i limfatycznych, zrobi się groźnie. Warto wiedzieć, że węzły chłonne przez jakiś czas zatrzymują wewnątrz siebie komórki nowotworowe, ale po kolejnych kilku miesiącach ta bariera może być złamana i komórki nowotworowe przedostają się do całego organizmu. Kiedy to nastąpi, czyli komórki nowotworu pojawią się w krwioobiegu, bardzo szybko zajmują kolejne organy, w tym wątrobę, płuca, czy mózg.
Czerniak jest nowotworem rzadkim, ale liczba zachorowań stale rośnie, także wśród młodszej populacji. W Polsce w 2011 roku był to 16. co do częstości występowania nowotwór wśród mężczyzn i 15. u kobiet. W 2015 roku był to już odpowiednio 11. i 12. co do częstości zachorowań nowotwór złośliwy. Na szczęście, nie rośnie w tym samym tempie liczba zgonów z powodu czerniaka. W 2011 roku odnotowano 2400 nowych przypadków przy liczbie zgonów wynoszącej 1150. W 2015 było o 50% więcej zachorowań – 3600, ale liczba zgonów wzrosła w mniejszym stopniu – do 1446. Mamy bowiem ogromny postęp w leczeniu tego nowotworu
W programie Kierunek Zdrowie w TVS o zmianach na skórze oraz czerniaku i jego leczeniu opowiedzą eksperci. Chirurgiczne leczenie znamion przybliży dr Zbigniew Mazan z Kiiniki Chirurgii Mazan. O diagnostyce i leczeniu czerniaka – dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek oraz prof. Rafał Suwiński z Centrum Onkologii Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie w Gliwicach. Zapraszam
Maria Zawała
