Co łączy Bytom z Leonardem DiCaprio?
Odpowiedź to: Stanisław Szukalski – artysta obieżyświat
W bytomskim Muzeum Górnośląskim można obejrzeć rzeźby Stanisława Szukalskiego. Artysta już w latach 40. był zaprzyjaźniony był z rodziną DiCaprio, a Leonardo, który wielokrotnie mówił o nim jako o "polskim dziadku" do dziś finansowo wspiera wystawy poświęcone jego twórczości. Aktor w publicznych wypowiedziach wielokrotnie mówił, że Jack Dowson, grany przez niego w filmie "Titanic", był inspirowany postacią zbuntowanego polskiego rzeźbiarza.
Stanisław Szukalski urodził się w 1893 w Warcie koło Sieradza. Jego ojciec odwiedzał najdalsze zakątki świata: brał udział w II Wojnie Burskiej, odwiedził Brazylię. Na początku XX w. ojciec Stanisława razem z całą rodziną zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. Staś Szukalski jako trzynastolatek uczęszczał do Chicago Art Institute. Po powrocie do ojczyzny został
studentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Tu zetknął się z Jackiem Malczewskim i wieloma innymi wybitnymi artystami. Szukalski ponownie wyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1913 roku. Do Polski wrócił pod koniec lat 20. XX w., dzięki wsparciu m.in. wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego.
Śląski epizod w życiorysie rzeźbiarza
![W ramach planowanej inwestycji powstanie nawierzchnia zatoki z kostki kamiennej, przebudowany zostanie chodnik na przystanku wraz z zabudową nawierzchni tzw. integracyjnej oraz pasami prowadzącymi dla osób niewidomych. [fot. UM Bytom]](https://tvs.pl/wp-content/uploads/2021/08/D4N0553-kopia-220x150.jpg)
Śląski epizod w życiorysie artysty jest szczególnie ciekawy. W 1929 roku od wojewody śląskiego otrzymał interesującą propozycję. Jak pisze Barbara Szczypka-Gwiazda ("O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich",
Katowice, 1993): "władze wojewódzkie zamierzały wznieść w Katowicach pomnik symbolizujący powstańcze walki o wolność Śląska i jego prawa należenia do Polski". Propozycję zaprojektowania i wykonania takiej rzeźby złożono Szukalskiemu. Proponowano mu też założenie szkoły rzeźbiarskiej. Propozycje te zostają przyjęte entuzjastycznie. Niestety, artysta, niespodziewanie. wyjeżdża do USA. Tam nie wiedzie mu się dobrze. W 1936 roku zostaje oficjalnie zaproszony do Polski, ale jego wystawa szybko przeradza się w gigantyczny skandal. W tym czasie znowu ratuje go Śląsk. Grażyński składa u niego konkretne zamówienia. M.in. na wykucie orła na fasadzie nowego budynku Urzędów Niezespolonych w Katowicach. Wkrótce dochodzą dwa następne orły na frontonie Muzeum Etnograficznego. Zostaje też zamówiony u niego pomnik Bolesława Chrobrego. Tej rzeźby nie skończył. Zaskoczony wybuchem II wojny światowej, rzeźbiarz o mało nie zginął w trakcie wrześniowych nalotów.
Spuścizna Szukalskiego
Niemcy już w pierwszych tygodniach okupacji porozbijali i przetopili rzeźby artysty przechowywane w gmachu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Wiele rzeźb zostało też rozkradzionych. Szukalskiemu udało się wydostać do USA. Osiedlił
się w Kalifornii. Artysta stworzył pseudonaukową koncepcję zarmatyzmu, teorię, która pokazywała kluczową rolę Polaków w losach świata. Szukalski to postać barwna, wywołująca swoimi śmiałymi realizacjami wiele skandali i protestów, jego prace można podziwiać w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Pracą, która wzbudza największe emocje jest "Bolesław Śmiały". Ta
zawiła kompozycja stwarza różnorakie możliwości interpretacyjne, wzbudza jednak zaciekawienie i chęć podążania za artystyczną wizją.
