Dlaczego województwo śląskie określa się mianem epicentrum epidemii koronawirusa w Polsce? Naukowcy wyjaśniają

Pierwszy przypadek koronawirusa w Polsce został potwierdzony na początku marca 2020 roku. W maju zaczęły do nas docierać informacje, że największy wzrost zachorowań na COVID-19 zaczęto odnotowywać w województwie śląskim, przy czym epicentrum rozprzestrzeniania się choroby zlokalizowano w kopalniach.

 

 

Zapraszamy na kryminalne śniadanie w TVS!

Chociaż paliwa kopalne stanowią nieodłączny element tradycji regionu, a większość Polaków wciąż kojarzy Górny Śląsk i Zagłębie z górnictwem, od kilkudziesięciu lat prowadzone są intensywne działania, których celem jest stopniowa transformacja społeczno-gospodarcza tej części naszego kraju, uwzględniająca m.in. znaczenie przyjętej w Europie polityki klimatycznej.

Jedną z ważniejszych kwestii pozostaje zatem pytanie, dlaczego to właśnie województwo śląskie określa się mianem epicentrum epidemii koronawirusa w Polsce i czy rzeczywiście obecność przemysłu wydobywczego może mieć kluczowe znaczenie. Temat ten podjęli naukowcy z Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a pierwsze wyniki badań zostały właśnie opublikowane na łamach czasopisma „Eurasian Geography and Economics”.

Przemysł wydobywczy

W mediach w ostatnim czasie najczęściej obok haseł: Śląsk i koronawirus pojawiało się słowo górnicy. Miejscem głównego rozprzestrzeniania się choroby COVID-19 stały się kopalnie, co przełożyło się od razu na przestrzenny obraz rozkładu zakażeń w całym województwie.

– Najwięcej odnotowanych przypadków zakażenia koronawirusem obserwowaliśmy w miejscowościach, w których zlokalizowane są kopalnie oraz tam, gdzie skupia się ludność pracująca w sektorze przemysłu węglowego. Nie możemy jednak zapominać o tym, że, podobnie zresztą jak w całym kraju, miejscami intensyfikacji odnotowywanych zachorowań są również szpitale i domy pomocy społecznej – mówi dr hab. Robert Krzysztofik, prof. UŚ, dyrektor Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UŚ, współautor badań.

– W przypadku województwa śląskiego początkowo w dwóch miastach wskazywano szczególnie duży wzrost przypadków zakażenia, to jest w Bytomiu i w Sosnowcu, przy jednocześnie stosunkowo niewielkiej liczbie potwierdzonych przypadków w stolicy województwa, czyli w Katowicach – dodaje.

Nie bez znaczenia jest właściwa górnictwu kultura pracy, jak również cała kopalniana infrastruktura. Gdy w Polsce, wraz z rozprzestrzenianiem się epidemii, wprowadzano kolejne ograniczenia i obostrzenia, w najmniejszym stopniu dotknęły one wtedy właśnie przemysł węglowy i sektor produkcji przemysłowej.

– Można by pewnie długo rozmawiać o przyczynach decyzji o nieprzerywaniu pracy kopalń. Podyktowana ona była zarówno czynnikami ekonomicznymi, jak i zapewne politycznymi. Czy to oznacza jednak, że negatywne skutki pandemii ominą ten sektor gospodarki? Na pewno nie – komentuje ekspert.

Jak dodaje, warto zdawać sobie sprawę z charakteru pracy w górnictwie. Mimo wprowadzonych zaleceń i przestrzegania zasad bezpieczeństwa – wspólne łaźnie czy niewielkie objętościowo windy zwane szolami, którymi przemieszczają się górnicy, sprzyjały rozprzestrzenianiu się choroby. Pierwsze przypadki zachorowań odnotowano w kopalniach w kwietniu br., gwałtowny przyrost liczby pozytywnych wyników testów na obecność koronawirusa zanotowano już w maju (22 maja mieliśmy 3200 przypadków, jak podają autorzy artykułu).

Rosnąca liczba zdiagnozowanych przypadków zachorowań skutkowała po pierwsze tymczasowym zamykaniem poszczególnych kopalń, takich jak: „Murcki-Staszic” w Katowicach, „Bobrek” w Bytomiu czy „Sośnica” w Gliwicach. Po drugie, zalecono przeprowadzenie masowych testów na obecność koronawirusa wśród pracowników sektora przemysłu węglowego, co w Polsce miało miejsce tylko w odniesieniu do osób zatrudnionych w służbie zdrowia.

– Zwrócenie medialnej uwagi na województwo śląskie w kontekście rozprzestrzeniania się koronawirusa w Polsce, w tym absurdalne porównania chociażby do włoskiego Bergamo, stały się dla regionu i jego mieszkańców nie lada wyzwaniem. Słyszeliśmy chociażby o przypadkach odmawiania świadczenia usług noclegowych osobom z naszego województwa. A tu mamy pewien paradoks. Jeśli jest w Polsce jakaś grupa zawodowa, która choć częściowo i „oficjalnie” przechorowała już epidemię, to są nią właśnie górnicy. Warto pamiętać o tym, że jesteśmy jednym z trzech regionów, w którym dotychczas wykonano najwięcej testów (źródło: www.gov.pl) – mówi prof. Robert Krzysztofik.

– Ponadto gdybyśmy przyjrzeli się zależnościom pomiędzy liczbą ludności a procentowym rozkładem odnotowanych zachorowań (w tym tych, które są przechodzone „bezobjawowo”), okazałoby się, że nie odbiegamy znacząco od tego, co jest obserwowane w innych województwach – dodaje.

Nie bez powodu górnictwo, choć mówi się o nim najczęściej w kontekście sytuacji epidemicznej w województwie śląskim, nie jest jedynym czynnikiem przesądzającym o przestrzennym zróżnicowaniu potwierdzonych przypadków zakażeń koronawirusem w regionie. Kolejnym z często wymienianych w mediach czynników sprzyjających rozprzestrzenianie się choroby jest bliskość miast i gęstość zaludnienia.

Policentryczność

Autorzy artykułu zwracają uwagę na dominujący urbanistyczny typ osadnictwa w regionie, czyli znaczącą przestrzenną bliskość miast. Konurbacja, z którą bez wątpienia wiąże się duża gęstość zaludnienia, teoretycznie mogłaby sprzyjać intensywniejszemu rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Od lat województwo śląskie znajduje się na szczycie listy pod względem liczby osób na 1 km² w Polsce (dokładnie 368 osób/km² wg statystyk Głównego Urzędu Statystycznego uwzględniających dane 2019 roku).

Z przeprowadzonych badań wynika jednak, że gęstość zaludnienia czy wielkość miast nie jest kluczowym czynnikiem wpływającym na przebieg rozprzestrzeniania się epidemii, lecz przestrzenne rozmieszczenie ludności najbardziej narażonej na zachorowania.

Istotne znaczenie dla podejmowania działań mających wpływ na zahamowanie rozprzestrzeniania się pandemii ma więc struktura demograficzna i aktualny stan społeczeństwa w danym regionie.

– Tu dotykamy bardzo ważnej i wielokrotnie poruszanej w mediach kwestii. W wielkim uproszczeniu można by powiedzieć, że najwięcej odnotowanych przypadków będziemy obserwować tam, gdzie wykonanych zostało najwięcej testów. A najwięcej testów wykonuje się w grupach społecznych i zawodowych, w których po prostu istnieje największe prawdopodobieństwo zakażeniem koronawirusem. W przypadku COVID-19 w województwie śląskim czynnikiem sprzyjającym zaistnieniu większych ognisk epidemii są także uwarunkowania związane ze zjawiskiem  tzw. kurczenia się miast oraz procesem transidustrializacji  – mówi naukowiec z Uniwersytetu Śląskiego.

 

W czasopiśmie „Eurasian Geography and Economics” ukazał się artykuł pracowników Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UŚ – dr. hab. Roberta Krzysztofika, prof. UŚ, dr hab. Iwony Kantor-Pietragi, prof. UŚ i dr. Tomasza Spórny – dotyczący epidemii COVID-19 w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem województwa śląskiego.

Naukowcy analizują uwarunkowania, które sprawiły, że to właśnie województwo śląskie znalazło się w centrum medialnego zainteresowania dotyczącego rozprzestrzeniania się koronawirusa w Polsce. Omówione zostały ponadto cztery najważniejsze czynniki wpływające na niejednorodny przestrzenny rozkład odnotowanych zachorowań na COVID-19 w regionie. Tymi czynnikami są: kurczenie się miast, transindustrializacja, znaczenie przemysłu węglowego oraz policentryczność regionu.

Źródło: Uniwersytet Śląski

Kiedy dzieci wrócą do szkół? Jest decyzja

Badania potwierdzają: niedożywienie osłabia organizm w walce z chorobami przewlekłymi

Katowice: Wracają food trucki. Kuchnie świata na katowickim rynku od 3 do 5 lipca