Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej we współpracy z Fundacją MY PACJENCI opracowało kalendarz szczepień dla dorosłych. Jeśli masz więcej niż 19 lat, to ta wiadomość jest dla ciebie dobra, bo będziesz wiedzieć kiedy i na co się szczepić. Zła wiadomość jest taka, że za szczepionki będziesz musiał płacić.
W Polsce Program Szczepień Ochronnych (PSO) jest aktualizowany co roku. Obejmuje bezpłatne szczepienia dzieci i młodzieży do 19. roku życia, a także zalecenia dla osób dorosłych. Różnice dotyczą finansowania. Szczepionki dla dzieci są z reguły finansowane ze środków publicznych, natomiast dorośli, w większości przypadków, muszą za szczepienia zapłacić sami. Dlatego m.in. wykorzystanie szczepionek przez dorosłych jest w naszym kraju niewystarczające. Grozi wieloma poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla starzejącego się społeczeństwa.
Choć przed niektórymi chorobami zostaliśmy zabezpieczeni poprzez szczepienia w dzieciństwie, to ta ochrona nie zawsze będzie utrzymywać się przez całe życie. Jednocześnie cały czas pojawiają się nowe patogeny, nowe mutacje, przed którymi obronić nas mogą wyłącznie regularne szczepienia.
– Mamy coraz więcej zalecanych szczepień dla dorosłych, ale co z tego, kiedy dostęp do nich jest wciąż trudny. Pacjent często musi sam za nie zapłacić, ale przede wszystkim najpierw musi się o nich dowiedzieć. Tymczasem lekarze pierwszego kontaktu rzadko informują o istniejących możliwościach w zakresie szczepień. Mimo że dla niektórych dorosłych pacjentów szczepienie jest wręcz koniecznością ze względu na szczególne ryzyko zdrowotne – zwraca uwagę dr n. med. Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej do spraw zagrożeń epidemicznych.
10 lat temu dorośli mogli zaszczepić się przeciwko grypie czy WZW B. Dziś mogą szczepić się także przeciwko pneumokokom, meningokokom, półpaścowi, krztuścowi czy RSV. Niestety, najczęściej bez refundacji, albo tylko z częściową refundacją. Jednocześnie zainteresowanie szczepieniami, ze wspomnianych wcześniej powodów, jest niskie. Należy to jak najszybciej zmienić, upowszechniając wiedzę o szczepieniach. Pneumokokowe zapalenie płuc, zakażenie wirusem RSV czy półpasiec w wieku dorosłym to choroby zagrażające życiu!
Szczepienia najbardziej zagrożonych
– Z tego względu szczepienia ochronne powinny być bezpłatne dla grup wysokiego ryzyka, jak pacjenci onkologiczni, z chorobami hematologicznymi czy po przeszczepach. Oczywiście, powinniśmy dążyć do tego, żeby wszystkie szczepienia ochronne i dla każdego były bezpłatne. Dopóki jednak jest to nierealne, w pierwszej kolejności finansujmy szczepienia dla najbardziej zagrożonych – sugeruje dr Grzesiowski.
Jak wyjaśnia, średni koszt realizacji kalendarza szczepień dla osób po przeszczepie szpiku – którym zaleca się niemal wszystkie dostępne szczepionki – wynosi około 5-6 tysięcy złotych. Trudno oczekiwać, by pacjent sam pokrył taką kwotę. Od lat trwały więc starania, żeby stworzyć oddzielny kalendarz szczepień dla grup wysokiego ryzyka. Zwłaszcza że to także ogromna oszczędność dla całego systemu ochrony zdrowia.
Dlatego cieszy informacja, że od 1 października, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, bezpłatnymi szczepieniami ochronnymi (tymi samymi, które są bezpłatne u dzieci), została objęta nowa grupa pacjentów. To osoby, które są przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, po splenektomii (utrata śledziony), z asplenią (brak śledziony) lub z zaburzeniami czynności śledziony. Obecnie przysługują im bezpłatne szczepienia ochronne przeciw:
- błonicy;
- inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (Hib);
- pneumokokom;
- krztuścowi;
- śwince, odrze i różyczce;
- poliomyelitis;
- tężcowi;
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B).
Rozporządzenie wprowadziło także zalecenie szczepienia osób w 60. roku życia i starszych przeciw chorobie dolnych dróg oddechowych wywołanej przez syncytialny wirus oddechowy (RSV). Ponadto, dokument zawiera rekomendacje szczepienia w ramach profilaktyki półpaśca i bolesnej neuralgii półpaścowej u osób w wieku 50 lat i starszych. A do tego u osób w wieku 18 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Szczepienia z dzieciństwa już nie działają
– Można stwierdzić, że w wakcynologii konieczne jest nowe otwarcie: otwarcie na dorosłych – apeluje dr Grzesiowski. – Pod względem immunologicznym dorośli z wiekiem wracają do etapu dzieciństwa. Tracą odporność. Szczepienia zastosowane w okresie dziecięcym już nie działają. A jednocześnie cały czas pojawiają się nowe patogeny, przeciwko którym jedyną skuteczną bronią są szczepionki.
Zdaniem eksperta, należy również wytrwale uświadamiać decydentom, że szczepienia nie tylko chronią przed zachorowaniem i jego ciężkim przebiegiem, ale również leczą. Mają więc zarówno działanie profilaktyczne, jak i lecznicze. Obecnie w fazie badań klinicznych znajduje się co najmniej osiem szczepionek o działaniu terapeutycznym. Wśród nich m.in. szczepionka ukierunkowana na chorobę Alzheimera i niektóre choroby autoimmunologiczne. Niedawno pojawiła się nowa szczepionka przeciwko dendze. To szczególnie ważne dla podróżnych wybierających się w rejony, gdzie występuje ta groźna choroba.
– Pandemii, nieco paradoksalnie, zawdzięczamy większe zainteresowanie szczepieniami. To ona dobitnie pokazała, jak wiele znaczą szczepionki w sytuacji zagrożenia chorobami zakaźnymi – zauważa Magdalena Kołodziej, prezes Zarządu Fundacji MyPacjenci.
Źródło: Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia w ramach kampanii edukacyjno-informacyjnej pt. „Ze szczepień się nie wyrasta”
***
O szczepieniach dla dorosłych w programie Kierunek Zdrowie Maria Zawała rozmawia z dr hab. nauk medycznych Brygidą Adamek, adiunktem i kierownikiem Katedry i Zakładu Podstawowych Nauk Medycznych Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Zapraszamy w piątek 15 grudnia 2023 o godzinie 16.40, powtórka w poniedziałek 18 grudnia o godzinie 9.30.
