Nowe Egzotarium, czyli Centrum Edukacji Ekologicznej otwiera się w Sosnowcu. Start 2 grudnia.
Już teraz inwestycja wzbudza ogromne emocje wśród mieszkańców miasta oraz całego regionu. Umowę na przebudowę Egzotarium podpisano w 2020 roku. Obiekt, który został wybudowany w 1956 roku i na stałe wpisał się w krajobraz miasta, po podpisaniu umowy szybko został wyburzony. Dzisiaj Centrum Edukacji Ekologicznej Egzotarium, bo tak oficjalnie będzie się nazywało, jest już gotowe. Wnętrza robią ogromne wrażenie.
W budynku powstała duża sala edukacyjna, wyposażona w komputery, mikroskopy, systemy multimedialne itp., gdzie m.in. uczniowie okolicznych szkół będą mogli odbywać lekcje przyrody, biologii, geografii. Będą się tam odbywać warsztaty, wykłady, wystawy, a wszystko to przy pięknym widoku na tropikalne rośliny i zwierzęta w palmiarni. Powstało również mini kino, w którym każdy odwiedzający będzie mógł obejrzeć film edukacyjny, dotyczący rodzimej przyrody. Korytarze i hole CEE zostały przestrzenią ekspozycyjną dla wystaw stałych i czasowych. W budynku powstaje również kawiarnia.
Ścieżkę edukacyjną wewnątrz budynku zwiedzający będzie zaczynał od poziomu -1. W tej części CEE znajdą się olbrzymie akwaria z rodzimymi gatunkami ryb, a także z rybami z całego świata, m.in. duch amazoński, pielęgnica szmaragdowa, arowana srebrna, płaszczki słodkowodne i pirania pacu. W terrariach będzie można podziwiać też gady i owady, znajdzie się tam, m.in. wąż chiński i pająk topik, anakonda zielona (odpowiednik rodzimego zaskrońca), ptaszniki i drzewołazy dendrobates – jadowite żaby, które o stopniu swojej jadowitości informują poprzez zabarwienie skóry.
Następnie ścieżka edukacyjna prowadzi zwiedzającego do palmiarni na poziom parteru. Palmiarnia nie będzie jak dotychczas jedynie ogrodem botanicznym. Na tym poziomie głównymi eksponatami są rośliny, ale wśród roślin projektantom udało się znaleźć miejsce także dla zwierząt, m.in. legwan zielony, żółw żabuti, bazyliszek płatkogłowy, bazyliszek pręgowany, boa dusiciel, pyton rombowy, pyton siatkowany, boa tęczowy brazylijski, anolis kubański, kajman okularowy, badylarka pospolita czy też tukan wielki.
Sama palmiarnia podzielona została na trzy strefy: strefę klimatu śródziemnomorskiego, strefę pustynną i tropikalną, a w każdej panują inne warunki. Sterowanie klimatem odbywa się poprzez zapewnienie prawidłowej temperatury, wilgotności i światła, tak aby warunki zbliżone były jak najbardziej do tych panujących w naturze. Podróż po Egzotarium kończyć się będzie na szczycie rampy, która kieruje zwiedzających na poziom +1. W tym miejscu znajduje się sala edukacyjna, przestrzeń wystawiennicza wystaw stałych czasowych, kino edukacyjne, a także w kawiarnia, w której zwiedzający będą mogli odpocząć po długim zwiedzaniu.
Otoczenie również pełni rolę edukacyjną. Wzdłuż szklanej elewacji palmiarni został wybudowany długi zbiornik wodny, gdzie utworzono rodzime zbiorowisko szuwarowe. To siedlisko porasta brzegi cieków i zbiorników wodnych – szuwar jest odzwierciedleniem biotopu znajdującego się pierwotnie nad brzegiem rzeki Przemszy. Wraz z rozwojem antropopresji i rozwojem turystyki, coraz więcej bagien i terenów jest osuszanych, a co za tym idzie, tego typu siedliska są niszczone – w tym miejscu zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć rośliny, które są zagrożone wyginięciem.
Nowym elementem Egzotarium jest także korzystanie z odnawialnych źródeł energii. W ramach inwestycji wykonano panele fotowoltaiczne. Ponadto wody deszczowe pochodzące z połaci dachowej będą wykorzystywane do podlewania terenów zielonych.
Integralną częścią budynku jest Park Bioróżnorodności, który już od dłuższego czasu cieszy oczy mieszkańców. W zreawitalizowanym Parku Jana Fusińskiego nasadzonych zostało kilkadziesiąt tysięcy krzewów i drzewa, powstały oczka wodne, domki dla owadów, budki dla nietoperzy i budki lęgowe dla ptaków. Przebudowywane zostały ścieżki dla pieszych oraz schody tak, aby z parku mogły korzystać osoby z niepełnosprawnościami. Powstały również toalety, ustawiono nowe ławki, a cały park został ogrodzony.
W przetargu wypłynęło pięć ofert, opiewających od 64 mln zł, do 84 mln zł. Ostatecznie została wybrana oferta (63 967 412,71 zł) Mostostalu Zabrze – Gliwickie Przedsiębiorstwo Budownictwa (lider konsorcjum) oraz Maximus ZBH Sp. z o.o. (partner konsorcjum).
Gmina Sosnowiec otrzymała dofinansowanie na kwotę 15,3 mln złotych w ramach programu Regionalnego Programu Operacyjnego woj. śląskiego na lata 2014 – 2020 działanie 5.4.3 – ochrona różnorodności biologicznej. Projekt składa się z dwóch komponentów utworzenia Centrum Edukacji Ekologicznej “Egzotarium” i rewitalizacji terenów zielonych w tzw. Parku Tysiąclecia.
Historia Egzotarium
Historia parku otaczającego obiekt Egzotarium w Sosnowcu sięga 1936 roku. Wtedy podjęto próbę stworzenia Ogrodu Botanicznego. Sadzono ciekawe odmiany roślin południowych, ale próby nie powiodły się, ponieważ teren ze względu na wysoki stopień zapylenia był skażony. Mimo starannej pielęgnacji, rośliny nie przetrwały.
Ponownie pomysł budowy palmiarni powstał w latach 50. Budowę palmiarni i działu ryb akwariowych rozpoczęto w 1954 roku, a zakończono w 1956 i przekazano do użytku, jako placówkę dydaktyczną. W roku 1957 podjęto budowę dodatkowego pomieszczenia, do którego zostały wprowadzone pojedyncze okazy zwierząt: małpy i ptaki egzotyczne. Dla zwierząt niewymagających wysokiej temperatury stworzono wybieg na otwartej przestrzeni. Znajdowały się tam niedźwiedzie, szopy, bażanty. Ilość zwierząt w tym okresie była duża, jednakże z chwilą powstania ogrodu zoologicznego w Katowicach, decyzją Ministerstwa, wybieg na wolnym powietrzu uległ likwidacji. Pozostała tylko wewnętrzna część obiektu. Sosnowiecki dział ryb akwariowych stanowił w tamtych latach największy tego typu obiekt w Polsce. Obejmował 60 zbiorników o pojemności 500 i 1000 litrów wody i największą kolekcję ryb i roślin akwariowych.
W 1964 roku obiekt został przyjęty do międzynarodowego rejestru placówek akwarystycznych przez University of Hawaii, Waikiki Aquarium Honolulu w Hawai w USA. W okresie początkowym Egzotarium otrzymało rośliny egzotyczne, jako dar z palmiarni krakowskiej, gliwickiej i poznańskiej. Te rośliny stanowiły główny wystrój palmiarni. W późniejszym okresie rośliny uzupełniano wyłącznie na zasadzie zakupu. W roku 1986 w palmiarni wykonano remont części przedniej (2 skrzydła i kopuła główna) wymieniono zmurszałe łączniki na stalowe i wymieniono szyby.
Mimo upływających lat Egzotarium cieszyło się dużym zainteresowaniem. Rocznie odwiedzało palmiarnie około 30 tysięcy osób.
UM Sosnowiec
