Gdyby żył, to 31 maja obchodziłby setne urodziny. Mowa o Cwi Duńskim, jednym z liderów żydowskiego ruchu oporu w Sosnowcu, który stał się ofiarą hitlerowskiego aparatu represji.
-Młodzież wtedy bardzo szybko dojrzewała, Cwi też do takiej roli społecznej przygotowywał się, ponieważ już jako nastolatek wstąpił do organizacji Ha Szomer Ha Cair, gdzie udzielał się jako skaut, przygotowywał się do wyjazdu do Palestyny, tam był bardzo mocny nacisk kładziony na sferę społeczną, na wspólne bytowanie, na wspólną pracę – mówi Tomasz Grząślewicz, tłumacz i regionalista.
Nabyte umiejętności procentowały w działalności podziemnej, w której Duński zajmował się m.in. kolportażem ulotek czy małą dywersją. Poznał również Mordechaja Anielewicza, późniejszego przywódcę Powstania w Getcie Warszawskim, od którego dowiedział się o masowej eksterminacji ludności żydowskiej na terenie okupowanej Polski.
Sensacyjne odkrycie w Sosnowcu. W posadzce znaleziono żydowskie nagrobki [WIDEO]
– Była grupa fantastycznych, młodych ludzi przeciwstawiających się tej, umówmy się totalnej likwidacji narodu żydowskiego. Powiedzieli dobrze. Jak mamy zginąć, to przynajmniej zgińmy z bronią w ręku, jak równi z równym, a nie idźmy jak barany na rzeź – mówi Adam Szydłowski, znawca historii Żydów Zagłębia Dąbrowskiego.
Od końca 1942 r. Duński znalazł się na celowniku żydowskiej milicji. Po donosie i zdekonspirowaniu jego kryjówki stoczył nierówną walkę z milicjantami na dachu jednej z kamienic w Sosnowcu.
-We wszystkich relacjach, które są na ten temat jest napisane „na rogu Czystej i Sadowej”, takie budynki są dwa, w ogóle ta okolica wyglądała też inaczej te 80 lat temu, więc nie mamy pewności, w którym miejscu na pewno złapano Cwi – mówi Tomasz Grząślewicz, tłumacz i regionalista.
Pewne jest jednak to, że Duński został później przekazany w ręce funkcjonariuszy gestapo i mimo tortur, nie wyjawił nazwisk innych członków żydowskiego ruchu oporu w Zagłębiu Dąbrowskim. Został zamordowany, prawdopodobnie w maju 1943 roku.
autor: Bartosz Bednarczuk
