Winda paciorkowa w Katowicach powraca do służby
Winda paciorkowa wewnątrz gmachu Sejmu Śląskiego urosła do miana jednego z najbardziej charakterystycznych symboli tego prawie 100- letniego budynku. Obecnie winda służy głównie urzędnikom wojewody i po przerwie renowacyjnej powróciła właśnie do służby. Nowym wyglądem ma nawiązywać do tego oryginalnego z 1929 roku.
Dlaczego winda paciorkowa jest tak wyjątkowym urządzeniem?
W 20-leciu międzywojennym gmach Sejmu Śląskiego był symbolem odradzającego się państwa polskiego, w którego granicach autonomicznym regionem była część Górnego Śląska. Gmach był centrum politycznego życia regionu, ale również miał podkreślać polską tożsamość narodową Ślązaków. Dlatego zadbano o to, by robił imponujące wrażenie, ale był również przyjazny pracującym tam urzędnikom. Wśród elementów ułatwiających komunikację znalazła się winda paciorkowa. Było to wtedy, zwłaszcza w urzędach, dość powszechnie stosowane rozwiązanie pochodzące jeszcze z drugiej połowy XIX wieku.
Obecnie winda paciorkowa, znana również jako paternoster, to unikalna konstrukcja techniczna. Wyróżnia się swoją nieprzerwaną pracą i specyficzną zasadą działania. W przeciwieństwie do tradycyjnych wind nie posiada drzwi ani przycisków sterujących. Kabiny poruszają się w pętli, bez zatrzymywania się, co umożliwia pasażerom swobodne wsiadanie i wysiadanie w ruchu. Ten mechanizm sprawia, że winda jest niezwykle efektywna, eliminując czas oczekiwania, zwłaszcza w budynkach o dużym natężeniu ruchu osób. Dziś taka winda stanowi rzadkość m.in. ze względu na współczesne normy bezpieczeństwa.
Winda paciorkowa w śląskim urzędzie wojewódzkim
Winda paciorkowa w śląskim urzędzie wojewódzkim uruchomiona została w 1929 roku. Wyprodukowała ją firma Wertheim z Wiednia. Składa się z 14 kabin, które krążą w ruchu ciągłym, a pełne okrążenie zajmuje 192 sekundy. Winda przetrwała II Wojnę Światową, ale już w latach 50 pojawiły się problemy z dostępem do części zamiennych. Brakowało też fachowców, którzy znaliby się na zastosowanych w niej rozwiązaniach technicznych. Winda dopiero w 1980 roku przeszła pierwszy kapitalny remont. W zasadzie wymieniono wtedy przedwojenną windę na model wyprodukowany w NRD. Kabiny z płyt wiórowych zstąpiły kabiny drewniane. Po remoncie w 2025 roku, windzie przywrócono kabiny drewniane, stylizowane na te z lat XX.
Remont windy paciorkowej kosztował prawie milion złotych. Obecnie nie jest jednak ona powszechnie dostępna, będzie można ją zobaczyć i z niej skorzystać podczas wydarzeń organizowanych na terenie urzędu wojewódzkiego. W niedalekiej przyszłości planowany jest także specjalny pokaz windy.
