Często wiele mówi się o tym, by edukację językową zaczynać bardzo wcześnie. Panuje powszechne przekonanie, że dzieci szybciej nabywają umiejętność posługiwania się drugim językiem. Czy rzeczywiście tak jest?

 

Co o nauczaniu języków mówią neurobiolodzy?

Neuronauka, czyli dziedzina zajmująca się badaniem funkcji mózgu i budowy sieci nerwowych wyjaśnia, że nauka języka obcego determinuje rozwój struktur mózgu. Jeśli dziecko od najmłodszych lat słucha języka obcego, wówczas struktury fonologiczne w jego mózgu zakodowują sobie istnienie fenomów znanych nie tylko z ojczystej mowy. Plastyczność mózgu jest większa we wczesnych latach życia. Istotnie uczenie się, czyli kształtowanie sieci neuronalnych jest możliwe w każdym wieku. Wykazano jednak, że w pewnych okresach, zwłaszcza w dziecięcym, przedwerbalnym proces ten jest szybszy. Po ustąpieniu tego okresu synapsy nieużywane powoli zanikają, a sieć neuronalna zaczyna być coraz uboższa, wobec czego późniejsze uczenie się dodatkowego języka jest trudniejsze i wymaga poświęcenia więcej czasu. Stwierdzono nawet, że noworodek potrafi rozróżniać wszystkie głoski języków świata, a do tego jest bardziej wrażliwy na głoski odróżniające jedno słowo od drugiego. Później rozróżnia jedynie tylko te głoski, które słyszy w swoim otoczeniu. Przykładowo Japończycy nie mają zdolności różnicowania głosek „l” i „r”, gdyż nie występują one w ich języku.

Oczywistym jest fakt, że dziecko rozwija swoje kompetencje językowe dopiero w wieku przedszkolnym, ale w nauce kładzie się nacisk na to, by dziecko rozumiało polecenia wydawane w drugim języku. Wobec charakterystycznej wysokiej wrażliwości konkretnych zmysłów (wzrokowego, słuchowego, kinestetycznego) w okresie dziecięcym metodami nauki języków obcych są gry, zabawy, piosenki, bajki. W edukacji wykorzystywana jest tzw. metoda całościowa. Neurobiolodzy przyjmują, że w okresie do 3. roku życia i od 10. do 15. roku życia szybkie uczenie jest możliwe z uwagi na organizację mózgu i utrwalanie się połączeń nerwowych. Należy zatem wykorzystywać potencjał mózgu w tych właśnie okresach i każdy kurs angielskiego czy innego języka jest ku temu solidnym wsparciem, gdyż edukacja szkolna nadal nie jest wystarczająco efektywna.

Czy szybsza nauka języków obcych przez dzieci to mit?

W nauce języków obcych małych dzieci istotne jest to, że nie obserwuje się u nich zahamowania do używania języka obcego. Nie mają lęku przed popełnieniem błędu, dysponują większym komfortem niż osoby dorosłe, które boją się użyć niepoprawnego sformułowania, przez co rodzi się wewnętrzna blokada mówienia i dopiero odpowiedni kurs językowy, np. kurs angielskiego dla osób mających trudności z mówieniem, jest w stanie tą blokadę zniwelować. Plastyczność mózgu dziecka jest zachowana do około 10. roku życia. Większe zdolności do rozróżniania głosek u dzieci przekładają się na poprawność w wymawianiu dźwięków. Dorośli zwykle mają problem z dźwiękami nieistniejącymi w ich języku ojczystym. Dzieci wygrywają z dorosłymi w nauce wymowy. Niektórzy naukowcy dowodzą jednak, że iluzją jest to, jakoby dzieci uczyły się szybciej. Zauważają bowiem, że człowiekowi uczącemu się mówić do komunikacji wystarcza dużo mniej słów niż dorosłym. Dzieci uczą się komunikować z innymi w ograniczonym zakresie tematów, zaś dorośli używają bardziej złożonej struktury języka. Trzeba jednak zauważyć, że dzieci imigrantów faktycznie szybciej mówią w obcym języku i zwykle nie jest im potrzebny do tego żaden kurs, podczas gdy rodzice potrzebują więcej czasu na opanowanie języka, dlatego często inwestują w naukę języka jeszcze przed wyjazdem za granicę. Wystarczy, że dziecko spędza dużo czasu w środowisku, w którym mówi się w  danym języku. Nikt go nie ocenia, ma dużą motywację do nauki, gdyż chce się integrować z innymi dziećmi. Dorośli, jeśli poświęcą odpowiednią ilość czasu na naukę, mają szansę na opanowanie języka obcego w kilka miesięcy, tymczasem dziecku może to zająć rok. Należy porównać czas spędzony na nauce i wyniki.

Potrzeba czasy, aby dziecko zaczęło mówić w języku obcym, rezultaty kształcenia nie są od razu widoczne. Naukowcy wielokrotnie udowodnili, że dwujęzyczność pozytywnie wpływa na rozwój umysłowy dziecka. Dzieci, które pobierają edukację z języka obcego, osiągają lepsze wyniki w nauce niż rówieśnicy, którzy uczą się jedynie ojczystego języka.