W ramach Projektu LIFE+ realizowanego przez śląską Dyrekcję Parków Krajobrazowych przy udziale Gminy Olsztyn wokół ruin olsztyńskiego zamku pasą się owce… -Spore stadko owiec to nie tylko dodatkowa atrakcja turystyczna, ale przede wszystkim jest to najbardziej efektywna i najtańsza metoda zahamowania niekorzystnych zmian przyrodniczych, które z czasem przysłoniłyby całkowicie największe atrakcje okolic Olsztyna. – informuje Tomasz Kucharski, wójt Gminy Olsztyn, członek Rady Komitetu Sterującego Life+. Wspólnota Gruntowa Olsztyna – właściciel wzgórza z ruinami zamku, rozpoczęła wypas 64 sztuk owiec na zboczach Góry Zamkowej. Pod wypas w okolicach Olsztyna wskazano również Górę Lipówki, Biakło, Ostrą Górkę i Górkę Statkową.
Owce będzie można również spotkać w Górach Towarnych w Kusiętach oraz na wzgórzach Cegielnia, Skałki Małe i Duże w Olsztynie. Tam wypas owiec prowadzi osoba prywatna. Owce w Olsztynie pojawiły się w ramach realizacji Projektu LIFE+ pn. "Ochrona cennych przyrodniczo siedlisk nieleśnych, charakterystycznych dla obszaru Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd". Projekt jest odpowiedzią na niepożądane zmiany w obrębie muraw kserotermicznych tj. roślinności ciepłolubnej, zagrożonej w skali Europy. Program realizowany przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego umożliwi zachowanie i kompleksową ochronę tych cennych siedlisk nieleśnych charakterystycznych dla Wyżyny Częstochowskiej. Zadanie realizowane jest na obszarze Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, dokładniej na terenie czterech ostoi Natura 2000, tj.:
– Ostoi Olsztyńsko-Mirowskiej,
– Ostoi Złotopotockiej,
– Ostoi Kroczyckiej,
– Ostoi Środkowojurajskiej.
Wieloletni regres rolnictwa, w tym załamanie chowu owiec, spowodował ponowne zarastanie terenów Jury. Na murawach kserotermicznych pojawiają się ciepłolubne krzewy (dzika róża, szakłak, kruszyna, dereń, tarnina) oraz liczne podrosty wielu gatunków drzew, szczególnie sosny, buka, topoli osiki, grabu , głogu i leszczyny. Przysłaniają one malownicze krajobrazy Jury i zaczynają dominować nad pozostałą roślinnością. Dla powstrzymania tych procesów niezbędne jest karczowanie zadrzewień i usuwanie zakrzaczeń, koszenie łąk oraz prowadzenie ograniczonego wypasu. Wyjadanie i przygryzanie runi hamuje przyrost wysokich traw, zapobiega ekspansji kosmopolitycznych chwastów oraz sukcesji drzew i krzewów. Zdeptywanie runi przez zwierzęta kopytne wpływa na poprawę warunków wilgotnościowo-powietrznych wierzchnich warstw gleby.
Dawniej owce na obszarze Jury hodowano głównie w celu pozyskania wełny i skór na kożuchy i serdaki, prawie nigdy mleka. Jeśli w gospodarstwie nie było krowy, to hodowano kozy. Uzyskaną od owiec wełnę gręplowano, a następnie przędziono na kołowrotkach i farbowano. W domowych warsztatach tkackich tkano części typowego stroju ludowego tzw. zapaski, a z pozostałych resztek wytwarzano głównie swetry i skarpety. Jako ciekawostkę należy dodać, ze właśnie po kolorze zapasek można było rozpoznać poszczególne wsie. Na terenie Wyżnie Krakowsko-Częstochowskiej nie ma charakterystycznych zwyczajów i obrzędów związanych z pasterstwem.
