Nagroda Nobla za teksty piosenek? Jeszcze 10 lat temu taka teza wywołałaby salwy śmiechu wśród krytyków literatury. Dzisiaj? Dzisiaj stała się faktem. Literacka nagroda Nobla 2016 przypadła Bobowi Dylanowi. O to, co myślą o takim – skądinąd sensacyjnym wyborze laureata najważniejszej literackiej nagrody na świecie – Adam Szaja z portalu smakksiązki.pl zapytał ludzi ze świata literatury:
Jakub Ćwiek, pisarz:
Jestem zachwycony tym, że komisja noblowska doceniła Dylana, który jak dla mnie jest wcieleniem idei Rock&Read – niech słowa i opowieści niosą się głośno i zostają całymi frazami w sercu. Cieszy mnie, że tym wyborem powiedziano: nie medium jest kluczowe, a opowieść, a ważny, odautorski komentarz wobec rzeczywistości wyrażony umiejętnie dobranym językiem. Także Dylan cieszy. A ja czekam na Nobla dla komiksu.
Marta Guzowska, pisarka:
W zeszłym roku reportaż, w tym poezja. Czy Anno 2016 ogłaszamy, że powieść umarła?
Piotr Bratkowski, szef działu kultury w „Newsweeku”:
Nikt rozsądny nie może mieć wątpliwości, że Noblem uhonorowano nie tylko jednego z największych artystów XX wieku, ale i – jednego z najważniejszych artystów naszych czasów. Różniącego się od poetów usankcjonowanych akademicko tylko tym, że swoje wiersze śpiewa. Przed laty zaśpiewał niby oczywistą frazę o tym, że „czas wszystko zmienia”. W Akademii Noblowskiej też przecież następuje powolna wymiana generacyjna; dla pokolenia, które obecnie decyduje o nagrodach, jest – przypuszczam – oczywiste, że najważniejszy pieśniarz XX wieku jest artystą co najmniej tej samej rangi,co poeta zaczerniający kartki papieru. I nie widzę w tej nagrodzie cienia populizmu.
Anna Dziewit – Meller, pisarka:
Chyba komitet noblowski odczuwa jakiś kryzys ostatnimi laty, skoro tak a nie inaczej nagradza, ale ja jako osoba z gruntu pełna miłości do muzyki cieszę się, bo to fajnie, że można posłuchać noblisty jak śpiewa.
Łukasz Orbitowski, pisarz:
Bob nie ma czterech oktaw, ale znakomite pióro. Nobel przyjmuje jako w pełni zasłużony lecz i jako dobrą wróżbę dla Marcina Świetlickiego. Dopowiem jeszcze ze nie ma co się podniecać bo po Dario Fo i Doris Lessing Nobla może dostać każdy.
Sylwia Chutnik, pisarka:
Huraaaa!!!! Dla mnie muzyka i literatura SĄ równie ważne, dlatego z entuzjazmem przyjęłam informacje o Noblu dla Dylana. Rock ma wielka siłę oddziaływania zbiorowego, a literatura jest bardziej intymną, indywidualna przygodą. Dylan potrafi pisać teksty w ten sposób, ze śpiewając je przed tysięczną publicznością masz poczucie, że śpiewa dla Ciebie. Że opowiada coś ważnego.
Tomasz Pietrzak, poeta:
Chociaż nazwisko Dylana typowano od lat, to wybór zaskakuje. Akademia na ostatniej prostej zrobiła gwałtowny skręt i pojechała dziką drogą po literackich obrzeżach. Podobne zaskoczenie zafundowano w zeszłym roku, nagradzając doskonałą białoruską reporterkę. Mnie ten wybór cieszy i satysfakcjonuje, nie jest on ani nudny, ani banalny, aczkolwiek nie pozbawiony kontrowersji. Wielu postrzega bowiem Dylana wyłącznie poprzez jego muzykę, tymczasem jest to wybitny poeta, który od dekad ma ogromny wpływ na całe pokolenia literatów i muzyków na całym świecie.
Justyna Czechowska, tłumaczka:
Uważam, że to bardzo odświeżająca nagroda. Ludzie zamiast jęczeć, że trudna literatura, zaczną słychać dobrej muzyki. To dobre też dla wyborów w Ameryce. Wczoraj czytałam, że Amerykanie obrazili się na Akademię i maja ją w nosie. Ale skoro dostali, to może się ucieszą! Ta nagroda wspaniale świadczy o Akademii, że to nie żadna zastygła instytucja, ale idąca z duchem czasu grupa mądrych ludzi.
Cezary Łazarewicz, dziennikarz, pisarz:
Świetny, zaskakujący wybór. Gratuluję odwagi komitetowi noblowskiemu. A tych, którzy uważają, że Dylan nie ma nic wspólnego z literaturą, zachęcam by wysłuchali jego płyt. I niech traktują je jak audiobooki.
Mariusz Sergiusz Przybyłek, pisarz:
Cóż ja mogę powiedzieć. Jest mnóstwo doskonałych pisarzy i tylko jedna nagroda. Dlaczego w tym roku Bob Dylan a nie ktoś inny? Nie mam pojęcia. Może w komisji już nikomu nie chce się czytać i łatwiej posłuchać. Czy nie zasłużył? Zasłużył. Podobnie, z pewnością jak krocie innych, nienagrodzonych…
Marcin Podlewski, pisarz:
„There must be some way out of here” said the joker to the thief"
„There’s too much confusion”, I can’t get no relief
Businessmen, they drink my wine, plowmen dig my earth
None of them along the line know what any of it is worth.”
Taki drobiazg. Kawałek „All Along the Watchtower” Dylana, rozreklamowany swojego czasu przez świetny serial „Battlestar Galactica”. Ale Bob to nie tylko błazen i złodziej, to nie tylko filozof uśmiechający się do nas zza ćmiącego peta, szepczący nam do ucha, że jest wielu spośród nas, którzy czują, że życie to tylko żart. Literacki Nobel dla Dylana jest uzasadniony choćby w tym względzie, że dowodzi, iż istnieją piosenki inteligentne – muzyczne poezje, literacki majstersztyk krótkiej formy. Na tle pompowanych, ogłupiających kawałków o miłości i wzięciu kogoś w aucie, za wąskim światkiem Agnieszek, co tu już nie mieszkają, bycia kobietą co nigdy, nigdy nie podda się i podskakujących Koreańczyków („umc, umc, gangnam style) jest bowiem świat światła, które nigdy nie odejdzie, dziewcząt, które są nieco większe od innych, świat Czarnej Gwiazdy i majorów Tomów, świat miłości, która znów nas rozdzieli, a nie połączy… i świat Dylana, który zasłużył na Nobla nie dlatego, że wypadało mu go dać. Zasłużył na niego, bo jest po prostu dobry.
Tomasz Kowalski, pisarz:
Mnie to cieszy. Doceniono twórcę, który utożsamiany jest (i słusznie) z muzyką, bluesową, rockową i jej wszystkimi odmianami . Oczywiście z jej najszlachetniejszym nurtem. Jego teksty i muzyka były inspiracją dla nieskończonej grupy muzyków rockowych, nie tylko w Stanach. Ta nagroda, to doskonały przyczynek do tego, by przyjrzeć się tekstom rockowym bardziej uważnie i nie oceniać piosenki jedynie przez pryzmat decybeli. Można przy tej okazji, na przykład zastanowić się, co się stało ze społeczeństwem, które nagle przestało szukać wartości w warstwie tekstowej utworu muzycznego, sprowadzając historię i morał piosenki do kilku jęknięć cycatej wokalistki. To tylko jeden element wart uwagi przy okazji tej nagrody. Inny to sam nagrodzony. Dylan to historia buntu młodych Amerykanów, przemian i konfliktów społecznych w XX wieku, a przede wszystkim bardzo nietuzinkowa postać w sztuce, mająca wpływ na popkulturę porównywalną z Andy Warhol’em. Warto przy tej okazji przypomnieć też film Todd’a Haynes’a „I’m not There” właśnie o Bobie Dylanie. Jak dla mnie, literacka nagroda Nobla dla Boba Dylana, jak najbardziej zasłużona i spokojnie potraktowałbym ją jako nagrodę za całokształt.
Tekst dzięki uprzejmości portalu smakksiazki.pl
