Oddychamy smogiem i prędko się to nie zmieni. Województwo śląskie walczy z niską emisją między innymi za sprawą uchwały antysmogowej i odnosi coraz większe sukcesy. Ale o płuca trzeba zadbać już teraz. Temu służy właśnie Program Profilaktyki Chorób Płuc, wdrażany przez województwo śląskie do 2020 roku.

 

Województwo śląskie to najbardziej uprzemysłowiony i zurbanizowany region w Polsce, bardzo dobrze skomunikowany z ogólnoeuropejską siecią transportową. Przedmiotowe cechy stanowią o unikalnej pozycji ekonomicznej województwa, która z kolei stwarza ogromne szanse rozwoju mieszkańców województwa.

Niestety, rozwijający się przemysł, szybkie tempo życia i związany z nim stres powoduje, iż województwo śląskie jest również regionem, gdzie odnotowuje się stosunkowo wyższe na tle innych województw kraju wskaźniki zapadalności i umieralności z powodu różnych chorób.

Analizując dane dotyczące stanu zdrowia mieszkańców województwa śląskiego uwagę zwracają wysokie wskaźniki zapadalności i umieralności na choroby płuc, które są trzecią przyczyną zgonów po nowotworach oraz chorobach układu krążenia. W odpowiedzi na powyższe, niepokojące dane Zarząd Województwa Śląskiego opracował i wdrożył w 2011 r. dokument pt. „Kierunki Walki z Gruźlicą w Województwie Śląskim na lata 2011-2014”.

Dokument, który został przyjęty przez Zarząd Województwa Śląskiego zakładał kompleksową walkę z gruźlicą płuc na terenie województwa poprzez:

1. Utworzenie Regionalnego Referencyjnego Laboratorium Prątka w strukturze Centralnego Laboratorium znajdującego się w Zespole Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach.
2. Opracowanie i wdrożenie programu zdrowotnego pt.: „Wojewódzki Program Walki z Gruźlicą na lata 2011-2014” , który był programem zdrowotnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (2. Dz. U. z 2008r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

Powyższe cele zostały zrealizowane z pełnym powodzeniem. Zarząd Województwa Śląskiego przekazał Zespołowi Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach dotację na wyposażenie placówki w specjalistyczny sprzęt medyczny, który zwiększył szybkość wykonywanych badań. Zakup sprzętu został sfinansowany ze środków budżetu Województwa Śląskiego, ponadto Zespół Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach rozpoczął rozmowy z Zakładem Mikrobiologii Krajowego Referencyjnego Laboratorium Prątka Gruźlicy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie w sprawie przyznania laboratorium wyższego stopnia referencyjności, które zakończyły się sukcesem – jednostka otrzymała status Regionalnego Referencyjnego Laboratorium jesienią 2011 r.

Zgodnie z literą prawa program został przekazany do Agencji Oceny Technologii Medycznych w Warszawie w celu zaopiniowania. AOTM pozytywnie zaopiniował przedmiotowy projekt zwracając uwagę, iż odwołuje się do istotnego problemu z zakresu zdrowia publicznego.

Ponadto, w opinii podkreślono, iż Program dostosowany jest do potrzeb lokalnej społeczności oraz zakłada nawiązanie współpracy z instytucjami, w których przebywają osoby najwyższego ryzyka zapadalności na gruźlicę.

Działania podejmowane w ramach programu skierowane były do osób przebywających i zatrudnionych w placówkach pomocy społecznej oraz aresztach śledczych i zakładach karnych regionu. Należy podkreślić, iż są to miejsca gdzie rzadko przeprowadza się badania profilaktyczne realizowane w ramach programów zdrowotnych.

Dzięki „Wojewódzkiemu Programowi Walki z Gruźlicą na lata 2011-2014” badaniami objęto osoby z grup wykluczonych społecznie, w których często rozwija się gruźlica lekooporna. W latach 2012-2014 podmioty wyłonione w drodze konkursu do realizacji badań profilaktycznych w kierunku gruźlicy przebadały 2527 osób z terenu województwa śląskiego.

Mając na uwadze powodzenie działań podjętych w ramach „Kierunków Walki z Gruźlicą w Województwie Śląskim na lata 2011-2014” oraz „Wojewódzkiego Programu Walki z Gruźlicą na lata 2011-2014” Zarząd Województwa Śląskiego postanowił wdrożyć „Program Profilaktyki Chorób Płuc w Województwie Śląskim na lata 2015-2020”, który będzie stanowił kontynuację walki z chorobami o podłożu pulmonologicznym.

Program przede wszystkim zakłada podjęcie działań ukierunkowanych nie tylko na gruźlicę ale także na inne choroby układu oddechowego. Przedmiotowe podejście stanowi kompleksową odpowiedź na współczesne problemy zdrowotne mieszkańców regionu ponadto, projekt kładzie duży nacisk na profilaktykę i promocję zdrowia, które będą realizowane na wielu płaszczyznach zarówno poprzez Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej jak i inne podmioty zajmujące się profilaktyką i promocją zdrowia.

Wysoka jakość merytoryczna konferencji czy też warsztatów skierowanych do osób mających styczność z grupami ryzyka zachorowań na choroby płuc, druk materiałów i publikacji profilaktycznych czy też inne skuteczne działania z pewnością przyczynią się do zapobiegania chorób płuc poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.

 

Cele Programu

 

1. Cel główny

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie publiczne jest to zorganizowany wysiłek społeczny, realizowany przez wspólne działania instytucji publicznych, mający na celu polepszenie, promocję, ochronę i przywracanie zdrowia ludności.

W związku z powyższym, Zarząd Województwa Śląskiego opracował „Program Profilaktyki Chorób Płuc w Województwie Śląskim na lata 2015-2020” w celu:

Poprawy stanu zdrowia społeczności województwa śląskiego poprzez podjęcie skutecznych działań z zakresu promocji i profilaktyki zdrowia ukierunkowanych na choroby układu oddechowego

Powyższy cel planuje się osiągnąć poprzez:

Podjęcie działań edukacyjnych w zakresie promowania zachowań prozdrowotnych skierowanych do mieszkańców regionu ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki nikotynowej.

W nawiązaniu do rozdziału II Programu pt.: „Podstawa prawna programu” działania Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego będą realizowane w oparciu o art. 14 ust. 1 dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2016 r., poz. 486 z późn. zm.), który jako jedno z zadań województwa wymienia zadania z zakresu promocji i ochrony zdrowia.
Celem promocji zdrowia jest dążenie nie tylko do upowszechnienia w społeczeństwie zachowań korzystnych dla zdrowia ale przede wszystkim ukształtowanie świadomej i aktywnej postawy człowieka, chcącego zadbać o swoje zdrowie i pokonywać związane z tym przeszkody oraz wykorzystywać dostępne zasoby.
Zakłada się, iż właściwie realizowane działania promujące zachowania prozdrowotne przyczyniają się do zahamowania wzrostu zachorowań na daną jednostkę chorobową.
Promocja zdrowia to pojęcie, które uzupełnia się z pojęciem profilaktyki zdrowotnej, czyli działaniami mającymi na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.

Wyróżnia się następujące fazy profilaktyki:
⦁ profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia.
⦁ profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka.
⦁ profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe).
⦁ profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań.

W ramach „Programu Profilaktyki Chorób Płuc w Województwie Śląskim na lata 2015-2020” nie będą realizowane świadczenia medyczne. Promocja zdrowia będzie uzupełniona przez profilaktykę wczesną oraz pierwotną (profilaktyka pierwotna).

Mając na uwadze, iż palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn chorób układu oddechowego szczególny nacisk podczas opracowywania materiałów profilaktycznych (np.: ulotki, broszury itp.) należy położyć na podkreślanie ww. niekorzystnego powiązania. Rzucanie palenia nie jest rzeczą prostą i powinno być nadzorowane przez specjalistę, szczególnie gdy uzależnienie od tytoniu jest długotrwałe lub osoba rzucająca nałóg podejmuje próby odstawienia papierosów i do nich wraca. Istotnym działaniem jest zatem przekonanie osób niepalących tytoniu do nie wchodzenia w nałóg nikotynowy. Główną grupą docelową w przedmiotowym zagadnieniu będą dzieci i młodzież, które nie palą lub palą sporadycznie jednak nie są jeszcze uzależnione psychicznie i fizycznie od tytoniu.

Podczas realizacji działań planuje się nawiązanie współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Metodyczno-Edukacyjnym METIS w  Katowicach oraz Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach (WSSE) to instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia, w tym poprzez promocję zdrowia.
Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny METIS w  Katowicach jest publiczną placówką doskonalenia nauczycieli, działającą w  oparciu o  oświatowe i  samorządowe akty prawne na  terenie całego województwa śląskiego. Placówka posiada akredytację Śląskiego Kuratora Oświaty.

Założony cel planuje się osiągnąć poprzez organizację różnego rodzaju działań związanych z promocją zdrowia, które stanowić będą katalog otwarty. Przedmiotowe rozwiązanie pozwoli na swobodny dobór rozwiązań adekwatnych do sytuacji epidemiologicznej oraz grupy docelowej. Biorąc pod uwagę współcześnie wykorzystywane narzędzia do skutecznego promowania postaw prozdrowotnych należy wskazać na opracowanie i produkcję różnego typu materiałów profilaktycznych (np.: ulotki, kampanie społeczne, broszury, filmy, „gadżety” i inne) oraz organizację spotkań (warsztaty, konferencje). Aby osiągnąć wysoki poziom merytoryczny ww. przedsięwzięć nie wyklucza się szerokiej współpracy i konsultacji z różnego rodzaju instytucjami, podmiotami oraz osobami zaangażowanymi w problematykę zdrowia dzieci i młodzieży.

Zadania do realizacji:
1. Opracowanie i druk materiałów profilaktycznych poświęconych problematyce szkodliwości palenia tytoniu.
2. Bieżąca dystrybucja materiałów wśród grup docelowych.

Zakładane efekty:
Opracowanie materiałów profilaktycznych o wysokiej jakości merytorycznej i przystępnej szacie graficznej. Dotarcie z przekazem o szkodliwości palenia tytoniu do jak najszerszej grupy odbiorców.

Monitoring i ewaluacja (wskaźniki produktu):
1. Ilość opracowanych materiałów.
2. Ilość przekazanych materiałów profilaktycznych,
3. Liczba osób, którym przekazano materiały,
4. Liczba inicjatyw profilaktycznych.

Włączenie w miarę możliwości w działania o charakterze promocji zdrowia organizacji pozarządowych i podmiotów leczniczych

Zgodnie z Programem współpracy Województwa Śląskiego z organizacjami pozarządowymi na rok 2016. Działania Samorządu Województwa Śląskiego mają na celu rozwiązywanie problemów o charakterze społeczno-gospodarczym oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców regionu. W procesie tym szczególną rolę odgrywają organizacje pozarządowe, głównie fundacje i stowarzyszenia. Współpraca Województwa Śląskiego z podmiotami niezaliczanymi do sektora finansów publicznych opiera się na wspieraniu tych podmiotów w realizowaniu zadań publicznych w celu skuteczniejszego i efektywniejszego działania na rzecz mieszkańców oraz rozwoju regionu. Działania z zakresu ochrony i promocji zdrowia, w które wpisuje się profilaktyka antynikotynowa wśród dzieci i młodzieży mogą przybrać postać otwartego konkursu ofert lub tzw. „małego grantu” czyli oferty złożonej w trybie pozakonkursowym.

Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi poprzez współfinansowanie zaproponowanych przez fundacje i stowarzyszenia projektów poświęconych promowaniu zdrowego trybu życia i szkodliwości palenia tytoniu (np.: druk ulotek, broszur, organizacja konferencji, warsztatów, szkoleń itp.) to nie tylko otwarcie na inicjatywy oddolne mieszkańców regionu ale również stworzenie możliwości finansowania wielu wartościowych i kreatywnych projektów.

Zgodnie z art.  114  ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 618 z późn. zm.) podmiot wykonujący działalność leczniczą może otrzymać środki publiczne z przeznaczeniem na realizację zadań w zakresie programów polityki zdrowotnej, programów zdrowotnych i promocji zdrowia, w tym na zakup aparatury i sprzętu medycznego oraz wykonanie innych inwestycji koniecznych do realizacji tych zadań.

Ww. artykuł był przedmiotem analizy, z której wynika, iż podmioty lecznicze mogą w trybie pozakonkursowym ubiegać się o środki finansowe z przeznaczeniem na promocję zdrowia rozumianą jako działania o charakterze edukacyjnym. Szeroki wachlarz działań jakie może podjąć podmiot leczniczy w ramach promocji zdrowia pozwala na dostosowanie zadań na jakie można uzyskać dotację do własnych potrzeb, profilu jednostki i jej możliwości.

Wydział ZD oceni jakość oraz charakter planowanych przez podmioty lecznicze przedsięwzięć, które będą stanowić podstawę do przyznana dotacji na promocję zdrowia.

 

Jak chronić płuca? Jak rozpoznać objawy POCHP i czym jest Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc?

Kierunek Zdrowie: Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc POChP. Zdrowie dymem zasnute

POChP to najczęstsza nieinfekcyjna choroba zapalna układu oddechowego.

W większości przypadków POChP to choroba nabyta. Jej główną przyczyną jest palenie papierosów, w konkretnie wdychanie szkodliwych substancji zawartych w dymie tytoniowym. Dotyczy to zarówno palenia czynnego, jak i biernego.

Chorują najczęściej osoby w wieku średnim (po 40. roku życia) i podeszłym, ponieważ zwykle sięga się po papierosy w młodości, a pierwszych objawów choroby można się spodziewać po kilkunastu latach ekspozycji na czynniki niszczące układ oddechowy. Co ciekawe, ostatnio częściej chorują kobiety, bo to one coraz więcej palą papierosów.

Za rozwój choroby odpowiada też oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. W Polsce mamy ogromny problem ze smogiem. Jest on istotnym czynnikiem zachorowania na POChP oraz inne choroby, w tym układu krążenia.
Objawy POChP

Pierwszym istotnym objawem jest zadyszka. Potem pojawiają się wspomniana już: duszność wysiłkowa, a także kaszel oraz wykrztuszanie wydzieliny. Kaszel w POChP często mylony jest z kaszlem palacza. Te trzy objawy są podstawowe dla POChP, ale mogą też towarzyszyć innym chorobom.
Diagnostyka POChP

Najważniejszym badaniem w celu potwierdzenia lub wykluczenia POChP jest spirometria. Podczas tego nieinwazyjnego i niebolesnego badania mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego. Utrwalona obturacja, czyli zwężenie oskrzeli, świadczy o POChP.
Leczenie POChP

W leczeniu POChP stosuje się przede wszystkim leki rozszerzające oskrzela, pochodzące z dwóch grup: cholinolityków i beta 2-agonistów. Niestety, POChP to choroba nieuleczalna, ale można i trzeba łagodzić jej objawy i ograniczać liczbę zaostrzeń za pomocą metod farmakologicznych i niefarmakologicznych.

Nowoczesne leki długo działające i ultradługo działające są skuteczniejsze niż krótko działające, ponieważ lepiej poprawiają pojemność płuc i lepiej zwalczają duszność. Pewna grupa chorych otrzymuje też dodatkowo lek przeciwzapalny – glikokortykosteroid wziewny.

Nowoczesne preparaty skojarzone zawierają w jednym inhalatorze ultradługo działające leki rozszerzające oskrzela. Są one bezpłatne dla seniorów po 75. roku życia, a dla pozostałych pacjentów refundowane na poziomie 30 proc., co oznacza koszt ok. 60 zł miesięcznie.

Najnowszą formą leczenia jest natomiast terapia trójlekowa. W jednym inhalatorze łączy się dwa ultra długo działające leki rozszerzające oskrzela oraz lek przeciwzapalny – steroid wziewny. Ta terapia jest już w Polsce dostępna, ale nie jest refundowana, choć jak twierdzą lekarze, skuteczność takiego leczenia jest większa w porównaniu z tymi samymi preparatami podawanymi z różnych inhalatorów.

Niestety, nawet najlepsze leki nie pomogą, jeśli będą nieprawidłowo zażywane. W wypadku POChP aż 80 proc. chorych nie wie, jak poprawnie zainhalować lek.

Najpierw trzeba wykonać maksymalnie głęboki wydech. Potem należy umieścić inhalator w ustach (lub zbliżyć do ust) i w trakcie wykonywania wdechu uwolnić lek z inhalatora. Następnie trzeba wstrzymać oddech na ok. 5 sekund, po czym wykonać spokojny wydech. Niby proste, a jednak chorzy tego nie potrafią.
(źr:slaskie.pl/Kierunek Zdrowie)

 

Spot jest sfinansowany z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego w ramach realizowanej kampanii informacyjno edukacyjnej w Telewizji TVS