Kierunek Zdrowie: Problemy psychiczne dzieci i młodzieży – jak rozpoznać, jak leczyć, jak zapobiegać?
Co trzeci młody człowiek ma problemy psychiczne, co dziesiąty wymaga leczenia. Na pierwszy plan wysuwają się uzależnienia i zachowania ryzykowne. Psychika dziecka i choroby psychiczne dzieci i młodzieży są tematem programu Kierunek zdrowie w TVS. Premiera sobota, 24 listopada, godzina 11.00, powtórka piątek 16.45.
TU ZNAJDZIECIE WSZYSTKIE ODCINKI PROGRAMU „KIERUNEK ZDROWIE”
Kierunek Zdrowie: Problemy psychiczne dzieci i młodzieży: jak rozpoznać, jak leczyć, jak zapobiegać?
– Dzieci podejmują decyzje bardzo impulsywnie. Najnowsze badania pokazują, że tylko 15 minut może trwać decyzja o wypiciu przez dziecko alkoholu, zażyciu dopalacza a nawet popełnieniu samobójstwa – twierdzi Damian Zdrada, specjalista psychoterapii uzależnień, kierownik Centrum Psychoterapii i Leczenia Uzależnień w Sosnowieckim Szpitalu Miejskim. Potwierdza to jeden z jego pacjentów.
– Moje problemy zaczęły się mniej więcej, kiedy miałem 5 lat. Wtedy po raz pierwszy się napiłem. Dlaczego? Nie wiem. Może wynikało to z tego, że mój tato nadużywał alkoholu. Żylem w ciągłym lęku. Bałem się, bo uważałem, że jestem złym człowiekiem, a wynikało to stąd, że złościłem się na mojego tatę. -Jak się napiłem, myślałem w tej złości, że wszystko mi wolno. Wspinałem się np. na wieżowce po balkonach – opowiada ten dorosły już dziś mężczyzna, który z powodu traum dzieciństwa stał się alkoholikiem. Od 15 lat nie pije i, jak twierdzi, jest na dobrej drodze do poukładania życia, w którym alkohol zrzucił go na samo dno.
– Nie ma dnia, żeby na nasz oddział psychiatrii nie trafiało przynajmniej jedno dziecko po probie samobójczej – dodaje lek.med. Lena Cichoń, lecząca choroby psychiczne dzieci i młodzieży w sosnowieckim Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II.
Czasem jest to wynik poważnej choroby psychiatrycznej, wtedy wymaga to leczenia farmakologicznego, a czasem to wyraźny przekaz ze strony dziecka, że nie daje sobie rady z sytuacją i w tak dramatyczny sposób mówi: pomóżcie mi. Wtedy kluczowa jest pomoc psychologa, rodziny i szkoły.
– Leczenie farmakologiczne nie jest potrzebne, jeśli rozwiąże się problem dziecka, który spowodował próbę samobójczą. Wtedy najczęściej takie zachowania się nie ponawiają – tłumaczy lek.med. Lena Cichoń.
Psychika dziecka. Najważniejsze są więzi
– Dla prawidłowego rozwoju psychiki dziecka najważniejsze są więzi, jakie buduje ono z rodzicami od pierwszych chwil życia. Zaburzenia więzi w dzieciństwie mogą w późniejszym wieku prowadzić do ryzykownych zachowań, np. do sięgania po substancje psychoaktywne – twierdzi Damian Zdrada.
Dlatego, jego zdaniem, na zachowania dziecka trzeba zwracać uwagę już w okresie niemowlęcym. Przykład? Jeśli dziecko w łóżeczku czy wózku bardziej przygląda się zabawce niż rodzicowi, tzn., że mamy problem właśnie z ową więzią. Należy wówczas mówić do dziecka, uśmiechać się, zwracać na siebie jego uwagę.
– Choć wydaje się to mało ważne, badania pokazały, że buduje to relacje społeczne na całe późniejsze życie – przekonuje Damian Zdrada.
Problemy psychiczne dzieci i młodzieży narastają. Psychika dziecka nie wytrzymuje?
– Szacuje się obecnie, że mniej więcej trzech uczniów w każdej klasie podstawówki może potrzebować pomocy profesjonalisty: psychologa, psychoterapeuty albo psychiatry. W nowoczesnym modelu opieki powinno być tak, że najpierw powinni pomagać psycholog z psychoterapeutą, a dopiero na końcu interweniować psychiatra – wyjaśnia prof. Małgorzata Janas-Kozik, kierownik Katedry Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w Centrum Pediatrii w Sosnowcu.
Z czego wynikają wyzwania dla zdrowia psychicznego młodych ludzi? Przede wszystkim, zdaniem prof. Janas-Kozik, od czasów transformacji ustrojowej zupełnie zmieniła się i zmienia rola rodziny.
– Jest więcej rodzin, które się rozpadają, są w separacji, rodzin patchworkowych, w których są „moje”, „twoje”, „nasze” dzieci. Do tego dochodzą elastyczne godziny pracy rodziców, bezrobocie albo emigracja zarobkowa, czy w końcu wzrastające wymagania w stosunku do dzieci. To wszystko nie zostaje bez wpływu na psychikę dziecka – przekonuje prof. Janas-Kozik
W woj. śląskim, sytuacja z dostępem do psychiatry dla dzieci i młodzieży, szcześliwie jest dobra na tle reszty kraju, ale i tak najnowocześniejszy w Polsce oddział psychiatryczny w Centrum Pediatrii w Sosnowcu, placówce podległej Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Śląskiego, dysponujący 62. łóżkami ,to kropla w morzu potrzeb.
– Dlatego potrzebne jest absolutne odwrócenie modelu opieki ze szpitalnej, całodobowej, na opiekę środowiskową, takie leczenie jest też skuteczniejsze – tłumaczy prof. Janas-Kozik.
Obecnie w szpitalu najwięcej dzieci to pacjenci po próbach samobójczych i z chorobą afektywną dwubiegunową oraz z problemami autoagresji.
O opiece psychiatrycznej w regionie opowiada w programie dyrektor Wydziału Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego Barbara Daniel.
Dzieci chorują na takie same choroby psychiczne jak dorośli
Są pacjenci ze schizofrenią, zaburzeniami nastroju, w tym depresją, chorobą afektywną dwubiegunową. Rozpoznaje się zaburzenia ze spektrum autyzmu, hiperkinetyczne, czyli potocznie mówiąc ADHD.
Najmłodsi pacjenci trafiają do sosnowieckiej poradni zdrowia psychicznego z powodu podejrzeń zaburzeń ze spektrum autyzmu.
U starszych dzieci lekarze rozpoznają zaburzenia zachowania i emocji z objawami depresji, natomiast jeśli chodzi o choroby typu schizofrenia czy afektywna dwubiegunowa, pierwsze szczyty zachorowań to czas dojrzewania. Wraz z wiekiem zwiększa się częstość występowania.
W wypadku części chorób istotne są predyspozycje genetyczne, jednak najważniejszym czynnikiem zaburzeń zachowania młodych ludzi jest sytuacja rodzinna, kryzysy rodzinne, rozwody, śmierci bliskich, wykorzystanie seksualne dzieci, przemoc w rodzinie. To może wpływać na trudności w nauce, nieradzenie sobie w relacjach rówieśniczych.
– Powinniśmy zwracać uwagę na dziecko. Każda nagła zmiana jego zachowania powinna być sygnałem do zachowania czujności. I konsultacji z psychologiem lub psychiatrą – twierdzą zgodnie eksperci programu Kierunek Zdrowie w TVS. W programie także policjanci z Komendy Miejskiej Policji w Katowicach o uzależnieniach od substancji psychoaktywnych, a dr n. med. Joanna Hyrnik, psychoterapeuta, o buncie nastolatków i bezstresowym wychowaniu. Zaprasza Maria Zawała
