W Polsce diagnozowanych jest rocznie 18.000 nowych przypadków raka piersi. 6.000 kobiet umiera. A przecież rak nie wyrasta w piersi, jak grzyb jesienią po deszczu. Zwykle potrzeba około 5 lat, by z jednej komórki nowotworowej urósł guz o średnicy centymetra. Dlatego trzeba się badać. Profilaktycznie. Po to, by wykryć guza w jak najwcześniejszym stadium.
W Polsce dałoby się uratować rocznie dwa i pół tysiąca kobiet. Za to, że tak się nie dzieje, w 80% przypadków odpowiada zbyt późna diagnoza.
Jak zapobiegać rakowi piersi, jak diagnozować i skutecznie leczyć. O tym opowiadamy w programie Kierunek Zdrowie w Telewizji TVS.
Skąd się bierze rak piersi?
Przyczyny większości przypadków raka piersi nie są możliwe do ustalenia. Czynnikami podwyższającymi ryzyko zachorowania są m.in.: wiek, rodzinne występowanie raka piersi, pierwsza miesiączka we wczesnym wieku, menopauza w późnym wieku, późny pierwszy poród, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2.
Większość pacjentek zachoruje na niezaawansowanego raka piersi. Reszta, czyli około 6-7% to chore na raka, który dał już przerzuty. Czy nowoczesne terapie to szansa dla wszystkich? Czy rak piersi może być chorobą przewlekłą?
– Zawsze do tego dążymy, choć im mniejszy nowotwór, tym większa szansa na wyzdrowienie. Dlatego zawsze najważniejsze są badania profilaktyczne, wczesne wykrycie choroby – tłumaczy dr Michał Jarząb, kierownik Breast Unit, czyli Centrum Diagnostyki i Terapii Chorób Piersi w Centrum Onkologii w Gliwicach
Jak wykryć raka piersi?
Najważniejsze jest samobadanie piersi innymi słowy, oglądanie i dotykanie piersi. Samodzielne badanie piersi należy wykonywać systematycznie, najlepiej w tej samej fazie cyklu miesiączkowego, tj. 2-3 dni po miesiączce, by wykluczyć nadwrażliwość brodawek i bolesność piersi, a w przypadku kobiet niemiesiączkujących raz w miesiącu np. w dniu urodzin. Jak twierdzą onkolodzy, podczas badania kobieta powinna zwracać uwagę na występujące na piersiach:
- brodawki i pieprzyki, przebarwienia – czy się nie powiększają, nie zmieniają koloru,
- wycieki z brodawki,
- otoczkę wokół brodawki – może zmienić swój dotychczasowy regularny kształt,
- zmianę kształtu lub wielkości piersi,
- obrzęki węzłów chłonnych pod pachą,
- guzki i zgrubienia wyczuwalne na piersi, wokół sutka i pod pachą.
W przypadku wykrycia guzka w piersi konieczna jest konsultacja lekarza.
USG piersi jest to metoda obrazowa badania z użyciem ultradźwięków. USG skutecznie wykrywa łagodne oraz rakowe zmiany w piersi. Zalecane jest kobietom między 20 a 40 rokiem życia, jak również pacjentkom powyżej 40 roku życia, z tego względu, że USG pomaga wykrywać zmiany, których nie wykaże badanie mammograficzne. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna (można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących).
Profilaktycznie USG piersi należy robić raz w roku. Wskazaniem do badania mogą być różnego rodzaju stwardnienia, których wcześniej nie było – np. guzki, czy tzw. zaciągnięcie skóry, nietypowy wyciek z sutka u kobiet, które nie są w ciąży ani nie karmią, zmiany w brodawce lub guzki w dołach pachowych. Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania, najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego.
Mammografia to rentgenowskie badanie piersi, które jest obecnie najlepszym sposobem wykrywania raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. Pozwala rozpoznać wczesne zmiany, jak również te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego, wielkości 2-3 mm. Ucisk stosowany w czasie mammografii nie uszkadza piersi. Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95 % zmian nowotworowych, a we wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór może być całkowicie uleczalny.
Leczenie raka piersi
– Chciałbym podkreślić, że leczenie raka piersi to wyzwanie dla grupy specjalistów. Choroba wymaga leczenia kompleksowego, dobrze skoordynowanego w czasie i prowadzonego z udziałem najbardziej doświadczonych lekarzy. Trwałe wyleczenie chorego możliwe jest tylko wtedy, kiedy uda się zlikwidować w organizmie pacjenta wszystkie komórki nowotworowe. W przeciwnym razie – prędzej czy później, najprawdopodobniej dojdzie do wznowy raka piersi – tłumaczy dr Jarząb.
I apeluje do pacjentek. – Jeśli jakiś lekarz w waszym miasteczku mówi Wam, że macie raka piersi i usunie wam guzka, to niech Wam się zapali w głowie światło. I zapytajcie, a na jakiej podstawie stwierdził, że trzeba usunąć? Czy określił precyzyjnie podtyp raka? Może trzeba najpierw wprowadzić chemioterapię a dopiero potem zastosować skalpel, a może najpierw podać leki. To jest bardzo skomplikowane. W Instytucie zawsze o metodzie leczenia orzeka konsylium specjalistów. Każdą kobietę traktujemy indywidualnie – twierdzi dr Jarząb.
Współczesna onkologia dysponuje wieloma metodami niszczenia komórek nowotworowych raka sutka. Do dyspozycji lekarzy są: chirurgia onkologiczna, chemioterapia, leczenie celowane molekularnie, radioterapia czy hormonoterapia raka. Wszystkie metody leczenia raka piersi powinny być wspierane przez odpowiednio prowadzone leczenie żywieniowe, opiekę psychoonkologa oraz postępowanie fizjoterapeutyczne.
– Dlatego najkorzystniejszym rozwiązaniem jest, kiedy po wykryciu choroby nowotworowej pacjent zostaje skierowany na leczenie raka piersi do ośrodka referencyjnego, który specjalizuje się w kompleksowej terapii nowotworów danego typu – apeluje dr Jarząb.
Ośrodki referencyjne typu Breast Cancer Unit specjalizują się w leczeniu raka piersi i skupiają w jednym miejscu doświadczonych specjalistów z zakresu chirurgii onkologicznej, onkologii klinicznej, radioterapii, patomorfologii, diagnostyki oraz posiadają zaplecze rehabilitacyjne i oferują profesjonalne wsparcie psychoonkologa. Dzięki tak kompleksowej i interdyscyplinarnej opiece ośrodki Breast Cancer Unit osiągają najlepsze wyniki leczenia raka piersi.
Nadzieja dla chorych na raka piersi
Rak piersi to choroba niejednorodna. Tak, jak nie ma jednego raka piersi, tak nie ma jednego leku czy jednej terapii. Różne metody leczenia stosuje się w zależności od typu i podtypu nowotworu, jego biologii, parametrów. Nowoczesne leki ukierunkowane na są poszczególne rodzaje białek, odpowiedzialnych za podziały komórek i wzrost nowotworu. Znaczny postęp dokonał się w leczeniu jednego z podtypów raka piersi, HER2-dodatniego. To choroba o skłonności do agresywnego przebiegu, częściej u młodych kobiet. Dziś, dzięki stosowaniu leków skierowanych na specjalne białko – receptor błonowy HER2 – wyniki leczenia i rokowanie w tej chorobie wyraźnie się poprawiły. Przez wiele lat niewiele się działo się w leczeniu najpowszechniej występującego podtypu raka piersi – tzw. hormonozależnego. Ten podtyp charakteryzuje występowanie w komórce nowotworowej innego typu białek – receptorów estrogenowych lub/i progesteronowych, które mają wpływ na pobudzanie komórki do podziału. Należy podkreślić, że ten podtyp raka występuje u ok. 70 proc. chorych. Najlepszym leczeniem jest hormonoterapia, a chemioterapia jest względnie mało aktywna w leczeniu tego podtypu raka. Na przełomie wieków pojawiły się nowe leki hormonalne, o odmiennym mechanizmie działania, które stanowiły dodatkową opcję leczenia. Dzięki postępom biologii molekularnej w ostatnich latach odkryto kolejne bardzo obiecujące leki. Nie są to leki hormonalne, ale stosowane łącznie z takimi wyraźnie zwiększają ich skuteczność w leczeniu hormonozależnego raka piersi.
Wybór, a raczej dobór leczenia, jest związany przede wszystkim z wyjściowym stanem zaawansowania nowotworu i jego cechami biologicznymi.
Lekarze oceniają, „ile jest raka w człowieku” – czyli zaawansowanie choroby oraz podtyp raka piersi, żeby wybrać najlepsze leczenie. Oczywiście, każdy podtyp może być rozpoznany w stadium wczesnym i stadium zaawansowanym.
Kobieto, jeśli masz 50-69 lat
Zrób mammografię. W Polsce Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi działa znakomicie
Jeśli:.
Masz 50-69 lat i w ciągu ostatnich dwóch lat nie miałaś wykonywanej mammografii w ramach NFZ, otrzymałaś pisemne wskazanie do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach, nie miałaś wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi, zgłoś się na bezpłatne badanie mammograficzne organizowane przez NFZ.
Więcej o raku piersi, opowieści pacjentek i lekarzy w programie Kierunek Zdrowie w TVS. Zapraszam
Maria Zawała
