Historia gruntu pod nogami pośrednio stawia pytania o rolę państwa, szczególnie wtedy, gdy ono przestaje istnieć, a sam grunt wielokrotnie zmienia swoją państwowość. [fot. poglądowa / UM w Bielsku-Białej]

Miejski Grunt – 250 lat polskiej gry z nowoczesnością. Książka z Bielskiem

Bartosz Bednarczuk11 lipca 2021

0 10 018 2 minut czytania

W swojej najnowszej książce „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością” Rafał Matyja opowiada fascynującą historię naszych ziem, ze szczególnym uwzględnieniem miast, w kontekście rozwoju całej Europy. Jednym z miast, o których pisze autor, jest Bielsko-Biała.

Detektyw wszech czasów powraca!!! COLUMBO od lipca w TVS!

reklama

Autor czerpie z setek trudno dostępnych źródeł, zestawia dane, pozwala wyobrazić sobie, jak powstawały instytucje, infrastruktura, jak tworzyły się zręby nowoczesności i jak wpływało to na codzienne życie mieszkańców. Równolegle z opowieścią historyczną, obfitującą w barwne, nieraz zdumiewające przykłady, autor rozwija metarefleksję nad tym, co w największym stopniu odcisnęło piętno na nas jako społeczeństwie i na sposobie, w jaki postrzegamy państwo.

Żyjemy w świecie, którego nie znamy. Nie wiemy, kto i dlaczego zbudował miejscowości, w których mieszkamy, albo stworzył instytucje, z których korzystamy. Kto i w jakich okolicznościach ukształtował naszą codzienność. Nie zastanawiamy się nad tym, że kiedyś – całkiem niedawno – była ona zupełnie inna. Nasze myśli są więźniami innej historii: zbudowanej wokół patriotycznych symboli, utkanej ze spraw niepewnych i wątpliwych, a zarazem z haseł budzących emocje. To sprawia, że zachowujemy się tak, jakbyśmy nie rozumieli związków między niepodległością i państwem, wolnością i prawem, bezpieczeństwem i jakością życia a infrastrukturą techniczną i społeczną. Ofiary historii nazywamy naszymi bohaterami, a tych, którym jesteśmy winni choćby uwagę – o ile nie wdzięczność – nie znamy nawet z nazwiska – przekonuje Rafał Matyja w swojej najnowszej książce pt. Miejski grunt.

Książka ukazuje historię naszego kraju poprzez dzieje szkolnictwa, transportu, kultury, rozwoju fabryk i wielu innych czynników i zjawisk socjologicznych, które ukształtowały dzisiejszy obraz Polski.
Moim celem jest zaproponowanie nowej wyobraźni historycznej, zbudowanej wokół tego, co jest przedmiotem naszej wspólnej troski. Wokół terytorium, które w obecnym kształcie przypadło nam w udziale zaledwie siedemdziesiąt lat temu, wokół sposobów radzenia sobie z nowoczesnością, podejmowanych zarówno w okresach bez państwa, z państwowością cząstkową i ułomną, jak i w tych czasach – podobnych do dzisiejszych – kiedy narzędziem „radzenia sobie” były struktury i instytucje Rzeczypospolitej – przekonuje Rafał Matyja.

Historia gruntu pod nogami pośrednio stawia pytania o rolę państwa, szczególnie wtedy, gdy ono przestaje istnieć, a sam grunt wielokrotnie zmienia swoją państwowość. Książka nie przedstawia nowych odkryć historycznych, lecz porządkuje zjawiska na osi czasu, ukazując, jak ewoluowały. Warto razem z autorem odpowiedzieć sobie na stawiane przez niego pytania.

Patrząc przez pryzmat całego kraju, łatwo o drobne niedokładności. Miło przeczytać, że reprezentacja Polski pierwszy sparing w 1921 roku rozegrała z reprezentacją Bielska-Białej. Jednak dla spokoju sumienia warto przypomnieć, że mecz sparingowy faktycznie odbył się4 grudnia 1921 r, ale z reprezentacją Bielska, które w tamtym czasie było odrębnym miastem. Połączenie Bielska i Białej nastąpiło 1 stycznia 1951 roku. Ta maleńka wpadka jasno pokazuje, że grunt miejski i przynależność administracyjna wpływają na nasze myślenie.

Książka Miejski grunt została wydana przez wydawnictwo Krater ze środków z Nagrody Edytorskiej Pióro Fredry. Publikacja liczy prawie 500 stron. Starannie przygotowana, zaopatrzona w przypisy i indeksy będzie miłą lekturą dla tych, którzy szukają nie tylko odpowiedzi na pytanie: kiedy, ale stawiają również pytanie: dlaczego?