Mordechaj Anielewicz. To on mówił o zbrodniach na Żydach

19 kwietnia mija 80 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim. Mordechaj Anielewicz, dowódca żydowskiego zrywu, był w Sosnowcu.

Ktoś może się zastanawiać, ile wspólnego ciężkie walki w Warszawie i śmierć bojowców ŻOB mają z naszym regionem. Otóż wiele, bo przyszły dowódca żydowskiego zrywu zbrojnego w Warszawie, Mordechaj Anielewcz, przebywał w Zagłębiu Dąbrowskim kilka miesięcy, otwierając młodym Żydom oczy na makabryczne zbrodnie dokonywane na narodzie żydowskim przez Niemców. 

Jego postawa, oraz reszty bojowców z ŻOB była inspiracją dla młodych Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego.

Kim był Mordechaj Anielewicz

Mordechaj Anielewicz urodził się w Wyszkowie w 1919 r. W latach 30-tych uczył się w prywatnym gimnazjum. Był tak dobrym uczniem, że nie jego rodzice nie musieli płacić czesnego. Należał do Ha-Szomer-Ha-Cair, jednej z żydowskich organizacji skautowskich, której głównym celem przed wojną,  było przygotowanie na wyjazd do Ziemi Obiecanej. Te skautowskie organizacje w trakcie II wojny światowej i okupacji niemieckiej zamieniły się w podziemne grupy zbrojne, które zajmowały się m.in. szmuglowaniem broni, małym sabotażem, a wreszcie otwartym oporem zbrojnym wobec Niemców. 

Na początku swojej podziemnej kariery Anielewicz był łącznikiem. W 1942 r. został wysłany do Zagłębia Dąbrowskiego, a dokładniej na tzw. „Farmę”, znajdującą się pomiędzy Środulą w Sosnowcu i Kamionką w Będzinie, będącą miejscem spotkań młodych Żydów z regionu. To właśnie tam Anielewicz przekazał informacje o zbrodniach jakich na Żydach dokonują Niemcy. Według powojennych relacji tych, którzy przeżyli Holokaust, na początku wiele osób było w takim szoku słysząc o obozach śmierci, że nie było w stanie w to uwierzyć. Mordechaj Anielewicz jako przedstawiciel ŻOB z Warszawy połączył większość dawnych skautowskich organizacji takich jak Dror, Gordona, Ha-Noar-Ha-Cijoni, czy Ha-Szomer-Ha-Cair, w jeden organizm Żydowskiej Organizacji Bojowej. 

Tu warto wspomnieć o postaci Ćwi Duńskiego, który był jednym liderów żydowskiego podziemia w Sosnowcu. Duński chciał m.in. zlikwidować Mojżesza Merina, czyli szefa Centrali Żydowskich Rad Starszych Wschodniego Górnego Śląska, która kolaborowała z Niemcami. Finalnie został otoczony na dachu domu, w którym się ukrywał, podjął nierówną walkę, podczas został schwytany i zamordowany. 

Żydzi z Zagłębia Dąbrowskiego

Później, na wzór bojowców z Warszawy, młodzi Żydzi z Zagłębia Dąbrowskiego, również stawili opór Niemcom. Powstania w gettach będzińskim i sosnowieckim miały wymiar dużo bardziej symboliczny i trwały dosłownie kilka godzin. Nie zmienia to jednak faktu, że postawa młodych pokazała okupantom, że Żydzi nie chcą iść jak owce na rzeź i pragną choć godnie umrzeć. Jeśli chodzi o Sosnowiec, to jednymi z kluczowych postaci tego zrywu byli bracia Kożuch, z których na pewno jeden zginął bezpośrednio podczas walk w getcie na Środuli. W Będzinie symbolem żydowskiego oporu była niewątpliwie Frumka Płotnicka, co ciekawe wcześniej biorąca udział w powstaniu w getcie warszawskim. Zginęła w bunkrze przy obecnej ul. Rutki Laskier 24, czego dowiedzieć się można m.in. z wystawy poświęconej bojowcom, znajdującej się właśnie w tym domu i przygotowanej przez Fundację Brama Cukermana.

Kilka miesięcy wcześniej, bo 8 Maja 1943 r. w bunkrze przy ul. Miłej 8 w Warszawie zginął Mordechaj Anielewicz, wraz z resztą około 120 bojowców ŻOB. 

Rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim

„My chcemy ratować ludzką godność.” 80. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim