Najtańsze ogrzewanie domu – jak wybrać optymalny system grzewczy?

Rosnące koszty energii, surowców oraz zmieniające się przepisy w kontekście emisji dwutlenku węgla skłaniają obecnie wielu inwestorów i właścicieli domów do poszukiwania źródeł ogrzewania, które pozwolą zredukować kwoty na rachunkach, uniezależnić się od dynamicznej koniunktury, a także – szczególnie w dłuższej perspektywie – dostosować się do obowiązujących wymogów prawa budowlanego. W tym artykule przyjrzymy się dostępnym technologiom grzewczym w domach i przeanalizujemy ich opłacalność pod kątem kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych oraz możliwości uzyskania dofinansowania.

 

Czynniki wpływające na koszty ogrzewania domu

Koszty ogrzewania zależą od kilku istotnych czynników, które warto uwzględnić podczas wyboru systemu grzewczego. Jednym z nich jest specyfika budynku: jego typ, powierzchnia użytkowa oraz stopień izolacji. Domy o wyższym standardzie energetycznym zużywają znacznie mniej energii na ogrzewanie, niż starsze budynki bez odpowiedniej termoizolacji, nawet jeśli te pierwsze charakteryzują się większą powierzchnią.

Przykład: zapotrzebowanie cieplne słabo izolowanego budynku o powierzchni 120 m2 (standard wykonania: 140 kWh/m2/rok) zamieszkanego przez 4-osobową rodzinę wynosi blisko 20 000 kWh na rok. Zapotrzebowanie budynku o powierzchni 200 m2 zgodnego z WT 2021 (standard: 70 kWh/m2/rok) zamieszkanego przez tę samą rodzinę o tych samych preferencjach grzewczych będzie wynosić 17 500 kWh/rok. Wynika to bezpośrednio ze skróconego wzoru: Q = A x E, gdzie Q to roczne zapotrzebowanie cieplne budynku (kWh) A – powierzchnia użytkowa, a E – roczne zapotrzebowanie energetyczne na m2 (kWh/m2/rok).

Kolejnym czynnikiem są lokalne warunki klimatyczne, w jakich znajduje się dom. Istotne są głównie okresy zimowe oraz wartości temperatur, co przekłada się na intensywność użytkowania systemu grzewczego. Warunki atmosferyczne odgrywają ważną rolę zwłaszcza w kontekście pomp ciepła, choć nie są bez znaczenia także dla innych technologii grzewczych, które użytkowane są tym bardziej, im niższe temperatury panują na zewnątrz. 

W kontekście wyboru istotny jest również rodzaj systemu grzewczego. Przykładowo przy niskich temperaturach lepiej zastosować niskotemperaturowe ogrzewanie podłogowe niż tradycyjne grzejniki. Jeśli system ma nie tylko ogrzewać pomieszczenia, ale i przygotowywać c.w.u., gruntownego przemyślenia wymaga także kwestia czy lepiej wybrać kocioł jedno- lub dwufunkcyjny.

Przegląd najpopularniejszych systemów grzewczych – co wybrać w 2024 roku?

Kompleksowa analiza czynników wpływających na koszt ogrzewania to oczywiście temat na oddzielny artykuł, a nawet ich cykl. Dlatego teraz skupmy się na przewidywanych kosztach instalacji oraz użytkowania najpopularniejszych technologii grzewczych, aby wskazać, która z nich może okazać się najlepsza dla domu jednorodzinnego. 

Poniżej przedstawiamy szczegółową analizę pod kątem kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych oraz opłacalności następujących rozwiązań: pomp ciepła, kotła kondensacyjnego na gaz ziemny, kotła na pelet oraz kotła na granulat węglowy (ekogroszek). Przykładowe obliczenia przeprowadzimy dla modelowego domu jednorodzinnego o następujących parametrach:

• Powierzchnia użytkowa: 150 m²
• Standard energetyczny: 70 kWh/m²/rok (odpowiadający nowoczesnym budynkom o dobrej izolacji termicznej)
• Zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową (c.w.u.): 60 litrów/doba/osoba
• Liczba osób w gospodarstwie domowym: 4 osoby
• Całkowite zapotrzebowanie energetyczne: ~ 14 000 kWh

Ten modelowy dom dobrze odzwierciedla typową sytuację dla właścicieli nowych lub zmodernizowanych domów jednorodzinnych w Polsce.

•     Pompa ciepła powietrze/woda

Wśród właścicieli domów pompy ciepła powietrze/woda cieszą się rosnącą popularnością. Wynika to głównie z ich wysokiej efektywności energetycznej w stosunku do ceny i stopnia skomplikowania montażu. Korzystna okazuje się też integracja pompy powietrznej z fotowoltaiką lub kotłem (system hybrydowy).

Pompy powietrzne wykorzystują odnawialną energię skumulowaną w powietrzu. Są stosunkowo tanie w eksploatacji i charakteryzują się współczynnikiem efektywności cieplnej COP średnio 3,5-4 kW, ale głównie w umiarkowanych temperaturach. Bardziej stabilne są pod tym względem pompy gruntowe (solanka/woda).

Przy ekstremalnie niskich temperaturach wydajność pomp powietrznych słabnie, co może nie tylko zwiększyć zużycie energii, ale też sprawić, że samodzielnie działające urządzenie (zwłaszcza w domach słabiej izolowanych) nie poradzi sobie z zaspokojeniem całkowitego zapotrzebowania grzewczego budynku. Wówczas warto pomyśleć o systemie hybrydowym, gdzie pompa ciepła stanowi główne źródło ciepła, a w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na ciepło załącza się kocioł. 

Koszty instalacji pompy powietrznej w 2024 r. szacują się na poziomie 30-50 tys. zł. Część inwestycji można pokryć, korzystając z programu „Moje Ciepło” (do 7 tys. zł) lub „Czyste Powietrze”. Przykładowe roczne koszty ogrzewania naszego modelowego domu tą technologią (przy taryfie G11) wynoszą 5 000-5 500 zł. Ponadto pompy ciepła wymagają przeglądu raz na rok (ok. 300-600 zł jednorazowo).

•     Pompa ciepła gruntowa (solanka/woda)

Pompy gruntowe to technologia efektywniejsza i bardziej stabilna od wariantu powietrznego. COP na średnim poziomie 4,5 zapewnia wysoką sprawność urządzenia przez cały rok przy minimalnym zużyciu energii, niezależnie od temperatury.

Niestety m.in. ze względu na potrzebę instalacji wymienników ciepła (kolektorów lub sond geotermalnych) inwestycja w tę technologię jest zdecydowanie kosztowniejsza, niż w pompę powietrzną, a jej szacowane koszty zaczynają się od 60 000 zł (przy czym programy typu „Czyste Powietrze” lub „Moje Ciepło” oferują zwrot kosztów na wyższym poziomie, od 21 000 do nawet 59 900 zł). Przykładowe koszty eksploatacyjne urządzenia dla domu o powierzchni 150 m2 to 4 200-4 500 zł w ciągu roku. Tutaj także należy doliczyć okresowe koszty serwisu (średnio 400-600).

•     Kocioł kondensacyjny na gaz ziemny

Gaz ziemny to tradycyjna i popularna forma ogrzewania domów, która wciąż ma swoje miejsce na rynku, zwłaszcza w rejonach dobrze rozwiniętej sieci gazowej. Wynika to ze stosunkowo niskich kosztów inwestycyjnych i akceptowalnych dla większości inwestorów cen gazu ziemnego. Nowoczesne kotły kondensacyjne na gaz mają wysoką sprawność (90-98%) i mogą być zintegrowane z ogrzewaniem podłogowym. 

Przykładowe koszty eksploatacyjne ogrzewania gazowego dla naszego modelowego domu to 6 000-6 500 zł rocznie. Zakup dobrego kotła to wydatek rzędu 20-25 000 zł. Do kosztów eksploatacyjnych należy doliczyć roczne koszty serwisowe 300-500 zł.

Jakie są wady tego rozwiązania? rosnące w ostatnim okresie ceny gazu i zależność od zewnętrznych dostawców paliwa.

•     Kocioł na pelet

Pelet to ekologiczne paliwo stałe, które cieszy się dużą popularnością wśród osób poszukujących tańszych, a jednocześnie bardziej zrównoważonych rozwiązań. Kotły na pelet są tańsze w eksploatacji niż te na gaz czy prąd, a spalanie tego jest bardziej ekologiczne (UE uznała go za biomasę, czyli surowiec nieobjęty rygorystycznymi przepisami tzw. Zielonego Ładu). Kotły na pelet

wymagają regularnego czyszczenia oraz konserwacji. Inwestor musi też zagospodarować miejsce na magazynowanie paliwa, a także regularnie uzupełniać zasobnik. W kontekście kosztów inwestycyjnych – zakup i montaż kotła na pelet to wydatek rzędu 20-35 000 zł, choć warto zaznaczyć, że należy je regularnie czyścić, konserwować i dokonywać okresowego przeglądu (ok. 400-600 zł rocznie).

•     Ogrzewanie ekogroszkiem (granulat węglowy)

Ekogroszek to paliwo stałe, które wciąż znajduje swoje miejsce na rynku, choć rosnące regulacje środowiskowe mogą wkrótce zmniejszyć jego popularność. Przemawiają za nim relatywnie niskie koszty eksploatacyjne, dostępność paliwa i wysoka wydajność cieplna. Przeciw są natomiast rosnące regulacje związane z emisją CO2 oraz konieczność magazynowania paliwa.

W kontekście kosztów inwestycyjnych zakup kotła na ekogroszek to wydatek 18-25 000 zł. Przykładowe koszty eksploatacyjne to około 4 200-5 000 zł rocznie (przy cenie ekogroszku 0,30 zł/kWh). Roczne koszty serwisu to dodatkowe 300-500 zł. 

Najtańsze ogrzewanie domu – co wybrać?

Na podstawie analizy powyższych technologii, pompy ciepła (zarówno powietrzne, jak i gruntowe) okazują się najtańszym rozwiązaniem w długoterminowej perspektywie, zwłaszcza w połączeniu z fotowoltaiką, co dodatkowo obniża koszty eksploatacyjne. Inwestycja w te technologie jest większa na początku, ale zwraca się w postaci niższych rachunków za energię. 

źródło: artykuł partnera, materiał sponsorowany