Pamięci bytomskich Żydów. 82. rocznica spalenia synagogi na pl. Grunwaldzkim

Marcelina Przystał - Skarżyńska11 listopada 2020Ostatnio zaktualizowane: 10 listopada 2020

0 10 013 2 minut czytania

Noc Kryształowa to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń, jakie rozegrało się tuż przed wybuchem II wojny światowej. W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku ofiarą działań niemieckich nazistów byli m.in. bytomscy Żydzi, ale również synagoga, która uległa doszczętnemu spaleniu. O tych tragicznych wydarzeniach pamiętają bytomianie.

Gwiazda Szeryfa – serialowa nowość tylko w Telewizji TVS!

W 82. rocznicę tragicznych wydarzeń, które rozegrały się w 1938 roku w III Rzeszy Niemieckiej, pod tablicą na placu Grunwaldzkim, upamiętniającą spalenie synagogi, prezydent Bytomia Mariusz Wołosz złożył kwiaty. Przypomnijmy, że w czasie Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku hitlerowcy na bezprecedensową skalę dewastowali żydowskie miejsca kultu, niszczyli własność, a samych Żydów zabijali lub osadzali w obozach koncentracyjnych. Do tragicznych wydarzeń doszło również w Bytomiu, gdzie ofiarą działań nazistów byli zarówno bytomscy Żydzi, jak również synagoga, która spłonęła. W Bytomiu uwięziono również około 370 bytomskich Żydów, z czego prawie 150 deportowano do obozu w Buchenwaldzie.

Aby utrwalić w pamięci tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce w Bytomiu w listopadzie 1938 roku, po prawie 70. latach odsłonięto 9 listopada 2007 roku tablicę pamiątkową, przypominającą, że na obecnym placu Grunwaldzkim stała w latach 1869 – 1938 żydowska synagoga. Na zaprojektowanej przez Stanisława Pietrusę tablicy pamiątkowej, z wizerunkiem nieistniejącej synagogi, w językach polskim, angielskim, niemieckim i hebrajskim możemy przeczytać:

„W tym miejscu stała wybudowana w 1869 roku bytomska synagoga będąca świadectwem wiekowego pokojowego współistnienia wspólnoty żydowskiej w historii miasta. Została zburzona przez niemieckich nazistów w Noc Kryształową 9/10 listopada 1938 roku.”

Warto podkreślić, że ataki na Żydów w nocy z 9 na 10 listopada 1938 miały miejsce w większych miastach niemieckich i austriackich. Ofiarami padły należące do Żydów synagogi, domy, sklepy i zakłady przemysłowe. Ponadto Noc Kryształowa dała również pretekst do kolejnych zmian prawnych wykluczających obywateli Niemiec żydowskiego pochodzenia z życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Pierwsze zmiany weszły już 12 listopada, między innymi Żydzi nie mogli chodzić do kin i teatrów oraz na koncerty i wystawy, jak również usunięto żydowskie dzieci ze szkolnictwa publicznego, zaś wkrótce odebrano Żydom wykonującym zawód adwokata czy lekarza prawo do wykonywania swojej pracy.