Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że wg wstępnych szacunków w 2020 r. rozwiodło się ok. 51 tys. małżeństw, tj. o ok. 14 tys. mniej niż rok wcześniej. Z kolei w 2019 r. na każde 10 tysięcy istniejących małżeństw 74 zostały rozwiązane na drodze sądowej, podczas, gdy w 1990 r. było ich tylko 48, ponadto zmniejszyła się również ludność kraju.
Bez wątpienia wpływ na to miała pandemia COVID-19. Łatwo sobie wyobrazić jak zdecydowanie częstsze i dłuższe wspólne spędzanie czasu (np. z uwagi na pracę zdalną) mogło wpłynąć negatywnie również na relacje małżeńskie. Rozwody są obecnie zjawiskiem powszechnym i nikogo nie dziwią. Patrząc na średni czas rozpoznawania spraw sądowych, zasadne jest pytanie, czy możliwy jest szybki rozwód bez komplikacji.
Przesłanki do orzeczenia rozwodu
Pozytywną przesłanką orzeczenia rozwodu między małżonkami jest wystąpienie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, jest to przesłanka bezwzględna, nie ma od niej odstępstw. Sąd orzekający o rozwodzie, musi zatem stwierdzić, iż między małżonkami wystąpił ten trwały i zupełny rozkład pożycia. Co rozumie się przez określenie „pożycie małżeńskie”? Jako, że pojęcie to nie zostało zdefiniowane prawnie, należy opierać się na definicjach wyklarowanych w orzecznictwie. Sąd Najwyższy określił, iż pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej. Takie stanowisko pozostaje aktualne do dziś, bowiem dzięki takim więziom możliwe jest wypełnianie podstawowych celów i zadań instytucji małżeństwa.
Do rozkładu pożycia małżeńskiego, gdy wszystkie powyżej wymienione więzi zostają zerwane. Jeśli chodzi o więź duchową (uczuciową) wyraża się ona we wzajemnym szacunku, przywiązaniu, lojalności a także miłości. Więź fizyczna przejawia się w kontakcie fizycznym, natomiast więź gospodarcza dotyczy wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego. W orzecznictwie dopuszcza się możliwość uznania za zupełny także takiego rozkładu pożycia, gdy przy niepełnym zaniku określonej więzi intensywność relacji między małżonkami pozwala orzec, że rozkład jest zupełny. Dotyczy to sytuacji, gdy np. jeszcze po wniesieniu pozwu rozwodowego, czy nawet ustaniu związku zamieszkują razem, bowiem opłaca się im to z ekonomicznego punktu widzenia. Mimo, iż w pewnym sensie istnieje pomiędzy nimi wątła więź gospodarcza (dot. dzielenia się kosztami wspólnego miejsca zamieszkania), to intensywność rozkładu, a przede wszystkim więzi duchowej jest często na tyle duża, iż sąd będzie miał podstawy do orzeczenia rozwodu.
O czym sąd orzeka w wyroku rozwodowym?
Należy mieć na uwadze, że w sytuacji, gdy rozwodzący się małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci (do 18 lat) sąd rozwodowy będzie także rozstrzygał kwestie dot. władzy rodzicielskiej, alimentów i ewentualnie kontaktów z rodzicami po rozwodzie. Często przy dużym konflikcie między rodzicami, sąd musi przeprowadzić szczegółowe postępowanie dowodowe w tym zakresie, co najczęściej czyni przez zlecenie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych psychologu lub OZSS. Niestety wykonanie takiej opinii często trwa nawet pół roku lub dłużej. Ponadto, jeśli sporne są alimenty, także sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, oprócz dowodów z faktur, paragonów, potwierdzeń przelewów etc. może też okazać się, że sąd przesłucha na tę okoliczność także świadka lub świadków. To także przedłuży czas trwania całego postępowania.
Zgodnie z przepisem art. 57 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (czyli chodzi o przedstawioną powyżej przesłankę orzeczenia rozwodu). Tylko na zgodne żądanie małżonków sąd rozwodowy nie będzie orzekał o winie. Z żądaniem orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka wiąże się przeprowadzenie często długotrwałego postępowania dowodowego w tym zakresie. Często będzie to przesłuchanie świadków, odsłuchanie nagrań rozmów, zapoznanie się niekiedy z imponujących rozmiarów wydrukiem rozmów, czy to stron, czy z osobami trzecimi. Na uwadze trzeba mieć orzecznictwo, gdzie wskazuje się: sąd orzekając w przedmiocie winy sąd winien ustalić czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Nadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego.
Co wpływa na szybkość rozpoznania sprawy rozwodowej?
Nie można zapomnieć, że oprócz powyżej poruszonych kwestii, na szybkość rozpoznania sprawy rozwodowej wpływa też poprawność formalna pozwu. Bowiem w przypadku każdego braku, sąd będzie wzywał stronę do jego uzupełnienia (chyba, że strona korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego – wtedy to on zajmuje się wszystkimi kwestiami formalnymi). Sąd nie rozpocznie rozpoznawania sprawy, gdy pozew obarczony jest błędami czy brakami, toteż w przypadku ich wystąpienia, jeśli strona je uzupełni, dopiero wtedy nada sprawie dalszy bieg. Takie czynności mogą opóźnić sprawę nawet o kilka miesięcy. Dlatego jeśli zależy nam na czasie, warto skorzystać z pomocy doświadczonego w prawie rodzinnym adwokata.
Podsumowując powyższe wywody, szybki rozwód jest możliwy. Na pewno szybciej orzeczony będzie rozwód osób, które posiadają już pełnoletnie dzieci lub nie posiadają dzieci w ogóle, bowiem wtedy sąd nie musi pochylać się nad rozstrzyganiem kwestii dotyczących. tych dzieci tj. alimentami, władzą rodzicielską i kontaktami. W sytuacji, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci i zależy im na czasie co do orzeczenia rozwodu, muszą przygotować się na pewne ustępstwa. Bowiem sprawa będzie na pewno szybciej rozpoznana, gdy obie strony będą prezentować zgodne stanowiska co do wszystkich kwestii, o których będzie orzekał sąd. Należy wtedy przedstawić tzw. porozumienie rodzicielskie, które będzie dotyczyło ustalenia powyżej wymienionych kwestii związanych z dziećmi. Nic nie powinno być sporne. Oczywiście, nawet w przypadku zupełnie zgodne stanowiska, sąd będzie oceniał, czy jest ono zgodne z zasadami współżycia społecznego i czy nie ma na celu obejścia prawa.
źródło: materiały partnera
