Powstańcze oddziały, choć formowane w pułki czy bataliony nie były wojskiem w dosłownym tego słowa znaczeniu. Przypominało to raczej pospolite ruszenie, które nabierało mocy w trakcie prowadzenia działań bojowych, a gdy front zamierał – część powstańców wracała do domów. Jaką bronią posługiwali się powstańcy? – omawiamy to w ramach serii 100 ciekawostek o powstaniach śląskich w programie „Kopalnia Historii. Nasza Droga Do Niepodległej”.
Jak umundurowani byli powstańcy?
W czasie powstań śląskich nie używano jednolitego munduru. Ubiór walczących powstańców, to prawdziwa mozaika strojów cywilnych, czasem uzupełnianych o części wojskowych mundurów. Pierwsze dwa powstania trwały zbyt krótko, aby udało się wprowadzić odpowiedni strój. Dlatego aby się odróżnić noszono np. biało-czerwoną kokardę na kapeluszu lub opaskę na ramieniu.
Nie oznacza to, że nie podejmowano prób unifikacji ubioru. Na zdjęciach odnaleźć możemy oddziały żandarmerii powstańczej, w miarę jednolicie ubranej. Są to adoptowane na ich potrzeby mundury policji plebiscytowej.
Na tle powstańców wyróżniają się marynarze z oddziału Roberta Oszka. Oddział szturmowy nosił elementy umundurowania, które można było spotkać wśród marynarzy Kriegsmarine. Były to bluzy, spodnie i czapki. Wśród powstańców pojawiały się również elementy ubioru spotykanego w oddziałach wojska polskiego. Były to min. „maciejówki”, rogatywki czy elementy strojów powstańców wielkopolskich.
Dopiero w okresie II RP Związek Powstańców Śląskich ustalił swój regulamin mundurowy. Wzorowany był na polskim mundurze.
Czym walczyli Powstańcy śląscy ?
Szacuje się, że tylko w trzecim powstaniu śląskim udział wzięło około 60 tysięcy osób. Było to najdłuższe z powstańczych wystąpień zbrojnych. W szeregach oddziałów powstańczych stanęli Ślązacy, ale również osoby, które na Śląsk przybyły z zamiarem wsparcia wysiłku zbrojnego, jaki tu podjęto. Powstańcy Śląscy dysponowali oprócz opisywanych już w programie Kopalnia Historii (w każdy piątek o godzinie 17:15 na antenie Telewizji TVS) pociągów i pojazdów pancernych gównie indywidualnym uzbrojeniem strzeleckim. Podobnie wyposażone były oddziały niemieckie.
Podstawowym modelem karabinu był niemiecki Mauser wzór 98, kalibru 7,92 mm. Była to podstawowa broń armii niemieckiej podczas I Wojny Światowej. Uzupełniał go dostarczany z polskich magazynów austriacki Mannlichera wz. 95, kal. 8 mm. Powstańcy używali również granatów ręcznych, niemieckich trzonkowych wz. 16 (Stielhandgranate M16).
Karabiny maszynowe
Ciężką broń maszynową stanowiły niemieckie karabiny Maxim wz. 08 (MG 08). Lżejszy typ tej broni stanowiły francuskie lekkie karabiny maszynowe Chauchat Mle 15, które przybyły do polski wraz z armią generała Hallera. W 1921 roku, w chwili zakończenia walk, powstańcze oddziały miały posiadać 531 ciężkich i 136 lekkich karabinów maszynowych.
Artyleria
Powstańcy Śląscy w III powstania dysponowali również własną artylerią. Oddziały artylerii formowano już po wybuchu powstania, wcześniej było to praktycznie niemożliwe. Baterie powstawały dzięki pomocy wojsk polskich, stacjonujących w pobliżu granicy obszaru plebiscytowego. Jeden z pierwszych tak powstałych oddziałów wziął udział w walkach o Kędzierzyn. Kolejne zasiliły grupę północ, wchodząc do walk min. pod Olesnem i Tworogiem.
Źródło: artykuł powstał na podstawie publikacji dr. Grzegorza Bębnika z katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Najnowsze odcinki Kopalni Historii
Kopalnia Historii: Akcja Mosty
Kopalnia Historii: Pancerna pięść
