1 marca obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Otyłością. Otyłość to choroba cywilizacyjna. I dotyka coraz więcej osób. To druga najczęstsza przyczyna poważnych problemów zdrowotnych. Zaraz po paleniu papierosów.
Nie tylko w Światowy Dzień Walki z Otyłością wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że tkanka tłuszczowa występuje nie tylko bezpośrednio pod powierzchnią skóry. Bo także między poszczególnymi organami, oraz wewnątrz narządów.
Otyłość, zdefiniowana przez Światową Organizację Zdrowia jako nieprawidłowe nagromadzenie nadmiernego tłuszczu w organizmie, jest wynikiem długotrwałego dodatniego bilansu energetycznego -. Tzn. sytuacji, gdy dostarczana energia przewyższa jej zużycie. Według danych WHO, ponad 800 milionów ludzi na świecie boryka się z otyłością lub nadwagą. I ta liczba stale rośnie.
Eksperci prognozują, że jeśli obecny trend wzrostowy utrzyma się, w ciągu najbliższych 12 lat liczba ta wzrośnie do aż 4 miliardów. To byłoby aż 51 procent populacji świata. Mimo rosnącej świadomości wśród społeczeństwa odsetek osób z nadwagą i otyłością nadal wzrasta.
– Istnieje wiele czynników przyczyniających się do otyłości. Obejmują one zarówno aspekty genetyczne, hormonalne, środowiskowe, jak i społeczne. Niemniej to nasz tryb życia wywiera znaczący wpływ na jej rozwój. Nadmierne spożycie węglowodanów prostych i tłuszczów, niedostateczna aktywność fizyczna oraz nieregularne nawyki żywieniowe mają wpływ na nasze rozwój otyłości. Przeważająca większość przypadków otyłości ma swoje źródło w nadmiernym spożyciu pokarmów. To tzw. otyłość prosta. Zaledwie 10% z nich to przypadki otyłości wtórnej. Ta wynika z zaburzeń hormonalnych, stosowania określonych leków lub uwarunkowań genetycznych. Zbędne kilogramy niosą ze sobą wyższe ryzyko wystąpienia nadciśnienia i podwyższonego poziomu cholesterolu. To w konsekwencji może prowadzić do miażdżycy, choroby wieńcowej oraz zawału serca. Dla osób z nadwagą lub otyłością, ryzyko śmierci z powodu chorób serca wzrasta nawet o 60 procent – podkreśla dr n. med. Jakub Foryś, kardiolog z Grupy American Heart of Poland.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie z powodu chorób związanych z nadwagą i otyłością umiera ponad 2,5 mln osób na świecie. Otyłość należy do jednej z trudniejszych w leczeniu i najgroźniejszych chorób przewlekłych współczesnego społeczeństwa.
Nadwaga oraz otyłość
– Nie są to pojęcia tożsame. Otyłość to choroba. Wyróżnia się patologicznym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczającym fizjologiczne potrzeby (>15% masy ciała dorosłego mężczyzny i >25% masy ciała dorosłej kobiety). Nadwaga to pierwszy krok w stronę otyłości. Wymaga on podjęcia działań przeciwko nadmiarowi kilogramów. Najprostszą metodą weryfikacji nadwagi i otyłości jest pomiar obwodu talii. Jeżeli wynosi on co najmniej 80 cm u kobiet i co najmniej 94 cm u mężczyzn, mówimy o otyłości brzusznej – wyjaśnia dr n. med. Jakub Foryś.
Badania dodatkowe
– Lekarz może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne i konsultacje specjalistyczne. Są one istotne dla kompleksowej oceny stanu zdrowia pacjenta z otyłością oraz monitorowania chorób współistniejących lub powikłań otyłości. Badania te obejmują: ocenę profilu lipidowego, kontrolę stężenia glukozy we krwi (glukoza na czczo), ocenę funkcji wątroby (AST, stężenie aminotransferaz wątrobowych), pomiar stężenia kwasu moczowego, ocenę stężenia kreatyniny, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie ogólne moczu, morfologię krwi oraz ocenę funkcji tarczycy (stężenie TSH) – wymienia kardiolog.
U osób otyłych często obserwuje się podwyższony poziom cholesterolu LDL („złego”). A także obniżony poziom cholesterolu HDL („dobrego”).
– Wysoki poziom cholesterolu LDL bezpośrednio przyczynia się do rozwoju miażdżycy w tętnicach, co może prowadzić do powstania blaszki miażdżycowej. Konsekwencje tej patologii mogą być różnorodne. Włącznie z zawałem serca, udarem mózgu lub niedokrwieniem kończyn. W przypadku częściowego zwężenia naczynia dochodzi do objawów przejściowego niedokrwienia,. Może ono objawiać się dusznicą bolesną, przemijającym atakiem niedokrwiennym (TIA) lub chromaniem przestankowym. Zależy to od lokalizacji łożyska naczyniowego, w którym występuje zwężenie. Otyłość jest również istotnym czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego. Co może prowadzić do uszkodzeń wielu narządów, takich jak serce, nerki czy oczy. Pacjenci otyli częściej cierpią również na migotanie przedsionków. To nie tylko wpływa na wydolność serca, ale również zwiększa ryzyko udaru mózgu – omawia doktor.
Otłuszczenie serca
Tkanka tłuszczowa w sercu powinna stanowić zaledwie od 1,5 do 2 procent jego całkowitej masy. A co gdy jej ilość wzrasta? Wtedy nadmiar zaczyna odkładać się między mięśniem sercowym a osierdziem, czyli otaczającą serce błoną surowiczą. Głównie po stronie prawej komory i przedsionka. W wyniku tego dochodzi do osłabienia pracy serca. Dodatkowo otyłość zwiększa częstość występowania miażdżycy tętnic w tym wieńcowych. Ta zaś prowadzi do zwężeń w przebiegów tętnic zaopatrujących serc e w tlen. W rezultacie może to prowadzić do niewydolności serca lub zawału mięśnia sercowego. Nadmiernie otłuszczone serce może objawiać się poprzez: zmęczenie, występujące nawet po niewielkim wysiłku fizycznym, bólem zamostkowym lub w okolicach serca oraz spowolnionym tętnem, które u osób dorosłych powinno wynosić około 60-70 uderzeń serca na minutę w spoczynku – wyjaśnia dr n. med. Jakub Foryś.
Otłuszczenie serca można zmniejszyć poprzez stosowanie się do zasad zdrowego stylu życia. A do tego należy wyeliminować czynniki, które mogłyby nasilać gromadzenie się tkanki tłuszczowej w obrębie układu sercowo-naczyniowego.
Czym grozi nieleczona otyłość?
– Nieleczona otyłość może prowadzić do schorzeń układu krążenia. Takich jak: choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, zawał serca, udar, migotanie przedsionków, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. A także do cukrzycy typu 2, dyslipidemii, czy chorób przewodu pokarmowego (takich jak refluks żołądkowo-przełykowy, kamica żółciowa) i choroby wątroby. Otyłość wpływa także na układ ruchu, powodując ból pleców, chorobę zwyrodnieniową i zapalną stawów. Zaburzenia hormonalne, prowadzące do bezpłodności męskiej i żeńskiej, są również jednym z aspektów związanych z nadmierną masą ciała – wymienia profesor Aleksander Żurakowski, ordynator Oddziału Kardiologii w Małopolskim Centrum Sercowo-Naczyniowym w Chrzanowie.
Otłuszczenie serca (lipomatosis cordis), czyli nadmierny rozrost tkanki tłuszczowej w mięśniu sercowym dotyka osoby z nadwagą i otyłością.
– Otłuszczenie serca prowadzi do istotnych zmian strukturalnych i funkcjonalnych, zwiększając ryzyko migotania przedsionków i nagłej śmierci sercowej. Serce osób z nadwagą musi pracować intensywniej ze względu na zwiększoną masę ciała, aby dostarczyć krew do wszystkich obszarów. Dodatkowo, osoby otyłe często borykają się z podwyższonym poziomem „złego” cholesterolu (LDL), trójglicerydów oraz obniżonym poziomem „dobrego” cholesterolu (HDL), zwłaszcza gdy tłuszcz gromadzi się w obrębie jamy brzusznej – wymienia profesor.
[Oglądaj w Kierunek Zdrowie: Otyłość to nie problem. Otyłość to groźna choroba!]
Z pomocą idzie farmakologia
Farmakologia staje się coraz powszechniej stosowaną metodą w leczeniu otyłości.
Prof. dr hab. n. med. Aleksander Żurakowski podkreśla, że farmakologiczne leczenie otyłości jest zalecane zwłaszcza w przypadku pacjentów, u których zmiana stylu życia, w tym stosowanie odpowiedniej diety oraz włączenie aktywności fizycznej, nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
– Ostatnio, leki przeznaczone dla chorych na cukrzycę zyskują popularność w kontekście terapii otyłości. Ich działanie polega na naśladowaniu hormonów sytości oraz korzystnym wpływie na poziom glukozy w surowicy. To przekłada się na ograniczenie spożycia pokarmu. Wspomaganie ośrodkowego układu nerwowego przyczynia się do zmniejszenia uczucia głodu i zwiększenia uczucia sytości. Leki te są przełomem w leczeniu otyłości. Ich skuteczność jest porównywalna z operacjami bariatrycznymi – informuje ekspert. Wyjaśnia, że stosowanie takich leków wpływa znacząco na spadek masy ciała. Ale samo ich przyjmowanie nie wystarcza.
– Leczenie otyłości powinno być kompleksowe, obejmując także zmianę stylu życia w szczególności nawyków żywieniowych oraz regularną opiekę lekarską. Wskazania do stosowania leków na otyłość dotyczą dorosłych o wskaźniku masy ciała (BMI) równym lub większym niż 30 kg/m² oraz równym lub większym niż 27 kg/m² z towarzyszącymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemie, czy inne zaburzenia metaboliczne – uzupełnia kardiolog.
Przełom w terapii otyłości
Leki przeznaczone dla chorych na cukrzycę są stosunkowo bezpieczne i mają niewiele przeciwwskazań.
– Istnieje niewielkie zwiększenie ryzyka ostrego zapalenia trzustki (OZT), dlatego u chorych po incydencie OZT lub z przewlekłym zapaleniem należy rozważyć za i przeciw. W celu oceny długoterminowych efektów stosowania tych leków prowadzimy dwa rodzaje badań u chorych z cukrzycą typu 2 oraz nadwagą/otyłością. Stosowane w nich dawki leków są znacznie wyższe niż te dopuszczone w Europie ( takie dawki są dopuszczone np. w USA), a protokół badań zakłada ich długotrwałe stosowanie od 3 do 5 lat. To ma zagwarantować trwały efekt spadku wagi, co jest istotne w kontekście traktowania otyłości jako choroby przewlekłej – wyjaśnił Aleksander Żurakowski, prowadzący badania kliniczne.
Skutki uboczne, które mogą wystąpić to m.in. nudności, bóle brzucha i biegunki. Jednak w większości przypadków objawy te mijają w trakcie leczenia. Prof. dr hab. n. med. Aleksander Żurakowski podkreśla, że dla wielu pacjentów te objawy są akceptowalne, biorąc pod uwagę istotne ograniczenie kaloryczności diety, co może przyczynić się do znacznego spadku masy ciała, nawet o 20-40 kg.
Leki farmakologiczne stanowią przełom w terapii otyłości. Warto jednak pamiętać, że leczenie powinno być kompleksowe. Czyli obejmować nie tylko farmakologię, ale także zmianę stylu życia i regularną opiekę lekarską. Badania nad długoterminowym stosowaniem tego rodzaju leków mają potencjał dostarczenia nowych, skutecznych metod leczenia otyłości.
Oprac. Maria Zawała
Źródło : AHP
OGLĄDAJ KIERUNEK ZDROWIE W TVS:
