Czym jest testament?

Z badań wynika, że zaledwie 8% Polaków, którzy ukończyli 45. rok życia, zdecydowało się przejść przez procedurę sporządzenia testamentu. Dlaczego tak niewielu? Gdybyśmy zadali pytanie, z czym kojarzy się testament, większość osób zapewne odpowiedziałaby, że ze śmiercią, ze znacznym majątkiem, ze skomplikowaną procedurą prawną. Rzeczywiście, dane potwierdzają, że najczęściej formalności w tym zakresie dopełniają nasi rodacy powyżej 70. roku życia, z wykształceniem wyższym, w zdecydowanej większości kobiety. Tymczasem sporządzenie testamentu sprawdzi się właściwie w każdej sytuacji i wcale nie jest skomplikowane. Wyjaśniamy, jak wygląda procedura i o czym warto pamiętać.

1. Co to jest testament? Rodzaje testamentów

2. Dlaczego warto sporządzić testament?

3. Kiedy testament będzie nieważny?

Zanim dojdzie do momentu, w którym spadkodawca sporządza testament, warto dobrze się przygotować. Podstawową czynnością wstępną powinna być swoista inwentaryzacja, czyli spisanie składników majątku: przedmiotów, nieruchomości, praw majątkowych i niemajątkowych, oszczędności, które chcielibyśmy przekazać.

Co to jest testament? Rodzaje testamentów

Mówiąc o testamencie, możemy mieć na myśli szereg czynności prawnych podejmowanych przez osobę fizyczną w celu rozdysponowania majątkiem na wypadek śmierci albo też dokument stanowiący takie oświadczenie spadkodawcy.

Wyróżniamy dwa rodzaje testamentów. Oba wywierają dokładnie takie same skutki prawne, jednak różnią się przebiegiem procedury.

• Testament w formie aktu notarialnego

Testament notarialny jest przygotowywany przez notariusza, który najpierw spisuje tzw. ostatnią wolę, później odczytuje ją na głos, a następnie przekazuje spadkodawcy do podpisu. To najpewniejsze rozwiązanie, gdyż można mieć pewność, że prawnik dopełni wszelkich procedur. Dodatkowo, na wniosek testatora, dokument może uwzględnić notarialny rejestr testamentów, jednak i bez tego ma charakter dokumentu urzędowego.

W każdym momencie istnieje możliwość, by spadkodawca sporządził nowy testament – z fizycznie zapisaną treścią nowego testamentu postępuje się identycznie jak z pierwszą wersją.

• Testament holograficzny

To dokument sporządzony własnoręcznie – ważne, by zrobić to ręcznie, nie zaś w wersji elektronicznej. Zachowuje on swoją ważność pod warunkiem spełnienia wszystkich przytoczonych wyżej zasad, jednak trzeba mieć świadomość, że taką wersję można dość łatwo podważyć.

Wbrew obiegowej opinii, sporządzenie testamentu własnoręcznie nie wymaga obecności świadków. Jest to konieczne jedynie w wyjątkowych sytuacjach, na przykład, gdy chodzi o testament ustny, gdy istnieje obawa rychłej śmierci. Zapewnić trzeba wówczas trzech świadków – nie mogą oni jednak czerpać korzyści na mocy postanowień testamentu. Spadkodawca może także oświadczyć ustnie ostatnią wolę w obecności dwóch świadków wobec wójta, burmistrza, kierownika urzędu stanu cywilnego, starosty, marszałka województwa.

Dlaczego warto sporządzić testament?

Jak podkreślają eksperci zajmujący się prawem spadkowym, w bardzo wielu sytuacjach – nawet w uporządkowanych rodzinach – dochodzi do nieporozumień, sporów i animozji, które nigdy nie zaistniałyby, gdyby wcześniej zmarły zdecydował się na przygotowanie treści testamentu. Ten dokument jest jedyną uwzględnioną w Kodeksie cywilnym formą umożliwiającą swobodne powzięcie decyzji co do dysponowania majątkiem. Testamenty spisują osoby świadome, pragnące zabezpieczyć swoich najbliższych i po raz ostatni zadecydować o zgromadzonych przez siebie dobrach.

Ogólne rozstrzygnięcia prawa spadkowego nie zawsze są satysfakcjonujące dla wszystkich stron. Wyjaśnijmy to na przykładzie. Śmierć jednego z rodziców oznacza, że spadek po nim dziedziczą małżonek oraz dzieci. Jeśli dzieci są małoletnie, do ukończenia przez nie 18. roku życia dobrami zarządza sąd rodzinny. Gdyby więc żyjący małżonek zechciał sprzedaż mieszkanie lub dom, nie mógłby tego uczynić bez zgody sądu rodzinnego i przejścia przez odpowiednie procedury. Warto wiedzieć, że sądy nie zawsze przychylają się do woli dorosłych. Sprawa dodatkowo skomplikuje się, gdy dzieci są z innego związku niż ostatni związek małżeński zmarłego.

W takich właśnie przypadkach testament pozwala uniknąć wielu sporów i nieporozumień, a także skomplikowanych procedur sądowych.

Kiedy testament będzie nieważny?

Aby testament był ważny, jego sporządzenie musi spełnić kilka wymogów. Przede wszystkim testament – zarówno testament własnoręczny, jak i notarialny – musi być przygotowany osobiście, nie przez pośrednika. Spadkodawca musi być świadomy i w pełni władz umysłowych. Nie może być ubezwłasnowolniony ani mieć ograniczonego prawa do dysponowania majątkiem.

Na tej podstawie łatwo wywnioskować, kiedy można stwierdzić nieważność testamentu. Podstawą jest brak zdolności spadkodawcy do zarządzania majątkiem lub sytuacja, w której oświadczenie spadkodawcy spisuje inna osoba. Nieważność dotyczy także sytuacji, gdy testament został sporządzony nieświadomie, pod wpływem groźby, pod przymusem lub na skutek błędnego przekonania.

Tekst został przygotowany na podstawie informacji z portalu: https://prawo-spadkowe-katowice.pl/.

Warto podkreślić raz jeszcze, że testament nie może mieć formy wydruku komputerowego. Musi być także odręcznie podpisany i zawierać dane identyfikujące spadkodawcę.

źródło: artykuł partnera