Kopalnia Dolomitu „Blachówka”. Najstarsza kopalnia dolomitu na Śląsku

Bytom to miasto, które słynęło nie tylko z kopalni węgla kamiennego oraz rud cynku i ołowiu, ale także z wydobycia dolomitu. To właśnie tutaj otwarto pierwszą na Śląsku kopalnię odkrywkową dolomitu „Blachówka” w Suchej Górze, której początku sięgają 1856 roku.

W kopalni odkrywkowej dolomitu „Blachówka” w Bytomiu-Suchej Górze początkowo wydobywano rudę żelaza i niewielkie ilości dolomitu. Dopiero po wyczerpaniu się złoża rudy żelaza, zwiększyło się wydobycie dolomitu. W 1889 roku odnotowano wydobycie na poziomie 35 tys. ton. Właścicielem kopalni „Blachówka” była spółka akcyjna The Henckel von Donnersmarck – Beuthen Estates Ltd z siedzibą w Tarnowskich Górach, a wydobycie prowadziła spółka Górnośląski Przemysł Żelazny, która wydzierżawiła teren kopalni dolomitu. Wydobywany dolomit dostarczano do huty Julia w Bytomiu-Bobrku i „Hermina” w Gliwicach.

Sytuacja prawna kopalni „Blachówka” nie zmieniła się nawet po zmianie granic w 1922 roku. Osada Blachówka i kopalnia znalazły się wówczas po polskiej stronie, jednak nadal zarząd nad kopalnią miała niemiecka spółka. W latach dwudziestych XX wieku w kopalni pracowało 42 robotników, a za dniówkę pracownikowi kopalni płacono 6 zł. Część pracowników spoza osady Blachówka mieszkała w drewnianym baraku, a raz w miesiącu wyjeżdżali do swoich rodzin.

Modernizacja kopalni

Istotne zmiany w kopalni zaszły dopiero po 1945 roku. Z kopalni dolomitu „Blachówka” dostarczano dolomit do huty „Florian” w Świętochłowicach, a zakład wchodził w skład Zjednoczonych Kopalń Rudy Żelaza i Topników w Częstochowie. W 1951 roku wraz z powstaniem Tarnogórskich Zakładów Dolomitowych w Tarnowskich Górach, kopalnia „Blachówka” została włączona do nich i zmodernizowana. Unowocześniono wówczas zakład, wprowadzając transport samochodowy, koparki mechaniczne do załadunku urobku dolomitowego, zmodernizowano sieć energetyczną, zaś w latach sześćdziesiątych XX wieku powstały budynki administracyjne, cechowni oraz łaźni.

W latach siedemdziesiątych XX wieku kopalnia „Blachówka” znacznie ograniczyła wydobycie dolomitu ze względu na sąsiedztwo rezerwatu „Segiet”. Powodem było nie tylko naruszenie układu hydrogeologicznego ale też powstanie zmian antropogenicznych w krajobrazie. Wówczas władze zdecydowały także o rozpoczęciu prac rekultywacyjnych polegających na zalesianiu dawnych wyrobisk górniczych. Ostatecznie w należącej do Górniczych Zakładów Dolomitowych SA w Bytomiu kopalni „Blachówka” zaprzestano wydobycia dolomitu w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Dyrekcja zakładu zleciła także opracowanie planu jego likwidacji oraz rekultywacji terenu, na części którego powstał ośrodek sportowo-rekreacyjny.

Teren rekreacji

Obręb wyrobiska jest doskonałym miejscem na spacery i wycieczki rowerowe. Można tu zobaczyć pozostałości po wyrobiskach dolomitu w kamieniołomie – „Blachówka”, pozostałości po konstrukcji młyna służącego do rozdrabniania surowca, a także dojść do dawnej sztolni z czasów głębinowego wydobycia rud ołowiu i srebra. Z dawnego kamieniołomu „Blachówka” prowadzą także wytyczone ścieżki łączące dawną kopalnię dolomitu z hałdą popłuczkową i kopalnią srebra w Tarnowskich Górach.

Kamieniołom Blachówka o powierzchni około 6 ha na mocy rozporządzenia wojewody katowickiego z 3 stycznia 1995 roku został objęty ochroną indywidualną jako stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej. Miejsce opuszczonych szybów i sztolni zagospodarowały, znajdujące się pod ścisłą ochroną nietoperze, których w tym rejonie występuje aż 10 gatunków. Ponadto w rejonie kamieniołomu „Blachówka” możemy spotkać płazy, gady, a także prawnie chronione ptaki. Większa część kamieniołomu „Blachówka” została w styczniu 2023 r. włączona do rezerwatu „Segiet”, będącego na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Źródło: UM Bytom