W Westybulu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego można zobaczyć wystawę „Intelligenzaktion”, poświęconą niemieckiej akcji skierowanej przeciwko polskiej inteligencji na Śląsku.
Zorganizowana przez fundację Ślązacy.pl wystawa przedstawia informacje o niemieckiej akcji „inteligencja” oraz losy osób poddanych represjom i ich rodzin. Wśród bohaterów, którym poświęcona jest ekspozycja znaleźli się m.in. proboszcz parafii pw. NMP w Katowicach bł. Emil Szramek, kompozytor Jan Sztwiertnia czy dziennikarz Henryk Sławik, a także inni przedstawiciele polskiej inteligencji, elit kulturalnych i politycznych czy duchowieństwa, mieszkający na Górnym Śląsku i terenach przyłączonych do Rzeszy Niemieckiej w ramach rejencji katowickiej. Wszyscy z nich byli działaczami na rzecz polskości, za co na podstawie list proskrypcyjnych zostali osadzeni w niemieckich obozach koncentracyjnych, czego wielu z nich nie przeżyło.
- Chcemy dzisiaj przedstawić losy osób represjonowanych, mordowanych przez niemieckiego okupanta od pierwszych dni września ’39 r. Wystawa pokazuje nieznaną historię represji niemieckich, zapomnianą historię osób mordowanych za to, że stanowili elitę polskości na Śląsku (…) Przez tą wystawę chcemy ocalić od zapomnienia tą tragiczną historię śląskiej ziemi, polskiej ziemi – mówi Andrzej Krzystyniak, zastępca dyrektora Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców ŚUW, a także historyk i pomysłodawca wystawy.
Jej autorem jest Łukasz Kobiela, któremu udało się zgromadzić obszerny materiał utworzony m.in. na podstawie informacji pozyskanych od Instytutu Pamięci Narodowej czy ze zbiorów Biblioteki Śląskiej. Wystawa powstała też w dużej mierze dzięki niepublikowanym dotąd fotografiom, listom i innym dokumentom należącym do rodzin ofiar represji. – To, co w tej wystawie najważniejsze to przypomnienie i przybliżenie tragicznych losów tych poszczególnych osób i ich rodzin – podkreśla autor ekspozycji.
W otwarciu wystawy wzięli udział przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, młodzież szkolna, a także członkowie rodzin osób represjonowanych. Losy swojej rodziny postanowiła przybliżyć Danuta Sedlak, którą ojciec Władysław Dziedzic, przeczuwając wybuch wojny, wysłał do krewnych do Zbarażu, a następnie został zesłany do obozu Dachau. W czerwcu 1938 r. Elżbieta Dziedzic wraz z córkami – 3-letnią wtedy Danutą i roczną Haliną – została w bydlęcych wagonach wywieziona na Syberię, gdzie została zmuszona do pracy przy wyrębie drewna. Kiedy nastąpiła amnestia, kobieta zdecydowała się razem z córkami przebyć tysiące kilometrów z Jakucka nad Morze Kaspijskie do Krasnowodska, skąd udało im się przedostać do Persji i dalej do Afryki. Gdy po kilku latach za pośrednictwem Czerwonego Krzyża otrzymała wiadomość od męża, że przeżył i jest wolny, wróciły do Polski, dzięki czemu po ponad 7 latach Danuta i jej siostra zobaczyły ojca.
Nie wszystkie historie zaprezentowane w ramach wystawy „Intelligenzaktion” zakończyły się jednak szczęśliwie. Na jednej z 24 planszy przedstawiono m.in. losy drogisty Bolesława Kardolińskiego, który został zesłany do obozu w Gusen, gdzie podczas apelu został polany strumieniami zimnej wody, zostawiony na kilka godzin na mrozie, a po straceniu przytomności, mimo że jeszcze żył, wywieziony do krematorium.
(źr:ŚUW w Katowicach)
