Chorzów: Muzeum Hutnictwa na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego ERIH

Powstające Muzeum Hutnictwa w Chorzowie zostało wpisane na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH.

Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH

Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH to największa na Starym Kontynencie sieć współpracy zabytków techniki dostosowanych do potrzeb turystyki i kultury, a jednocześnie międzynarodowe stowarzyszenie oraz jeden z 38 Europejskich Szlaków Kulturowych Rady Europy.

ERIH obejmuje 1 850 obiektów z całej Europy, a wśród nich są miejsca związane z:

• górnictwem (np. Narodowe Muzeum Górnictwa Węglowego Anglii),
• włókiennictwem (np. belgijskie Muzeum Archeologii Przemysłowej i Włókiennictwa),
• transportem (np. holenderskie Muzeum Tramwajów Parowych Hoorn-Medemblik)
• czy hutnictwem.

Wzorem dla projektu ERIH był Szlak Dziedzictwa Przemysłowego w Zagłębiu Ruhry, największa wówczas sieć turystyczna łącząca obiekty dziedzictwa przemysłowego. ERIH przejął strukturę tej sieci – z tzw. punktów kotwicznych rozchodzą się pomniejsze szlaki regionalne lub tematyczne. Natomiast sam szlak ERIH nie jest oznakowany z uwagi na zbyt duże odległości pomiędzy poszczególnymi obiektami.

Celem projektu ERIH II jest zwrócenie uwagi na wspólne europejskie dziedzictwo przemysłowe oraz promocja turystyczna miejsc związanych z historią przemysłu. Obecnie Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego wiedzie przez Wielką Brytanię, Belgię, jak również Holandię, Luksemburg i Niemcy. W ramach projektu ERIH II wyznaczono również Szlaki Regionalne (na terenie Niemiec, Wielkiej Brytanii i Holandii) oraz 10 Europejskich Szlaków Tematycznych w 23 krajach Europy.

Główny szlak składa się z 78 punktów kotwicznych, w tym 7 w Polsce – obiektów dziedzictwa przemysłowego o szczególnym znaczeniu historycznym i potencjale turystycznym. Są to:

• Exploseum w Bydgoszczy,
• Centrum Handlowe Manufaktura w Łodzi,
• Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach,
• Muzeum Tyskich Browarów Książęcych,
• Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu,
• Muzeum Browaru Żywiec,
• Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu.

Niedawno na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH został wpisany także Wielki Piec Huty Pokój, który znajduje się w Rudzie Śląskiej.

Czytaj więcej: Wielki Piec Huty Pokój został wpisany na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie to pierwsze muzeum w Polsce dedykowane w pełni dziedzictwu materialnemu oraz niematerialnemu hutnictwa żelaza i stali w kontekście Chorzowa i Śląska. Ponadto prezentujące je na tle przemian gospodarczych, cywilizacyjnych oraz kulturowych regionu, kraju i Europy.

W 2010 roku miasto Chorzów zakupiło zabytkową halę byłej elektrowni Huty Kościuszko od Banku Handlowego w Warszawie. W gronie ówczesnych władz samorządowych pojawił się pomysł by to właśnie w ponad stuletniej hali, ulokowanej przy ul. Metalowców, powołać pierwsze w Polsce muzeum skupione tematycznie na zagadnieniu przemysłu hutniczego żelaza i stali. Zabytkowy obiekt został zabezpieczony, przeprowadzono także remont dachu. Dawna elektrownia stała się wówczas miejscem wielu wydarzeń, m.in. wystawy World Press Photo, Industriady – Święta Szlaku Zabytków Techniki, jak również Metropolitalnej Nocy Teatrów.

W latach 2013–2017 funkcjonowały zespoły ds. utworzenia Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, powoływane przez prezydenta miasta Chorzowa. W 2017 r. Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oraz samorząd Chorzowa stały się beneficjentami dotacji ze środków Unii Europejskiej, przeznaczonej na realizację partnerskiego projektu „Rewitalizacja i udostępnienie poprzemysłowego dziedzictwa Górnego Śląska”. Pozyskane fundusze zabezpieczyły przyszłe prace remontowo-budowlane związane z powstaniem przyszłej siedziby Muzeum Hutnictwa w Chorzowie. 

W 2018 roku prezydent Chorzowa Andrzej Kotala ustanowił Radę Programową przyszłego Muzeum Hutnictwa. Natomiast w 2019 roku miasto Chorzów powołało do życia Muzeum Hutnictwa w Chorzowie (w organizacji), którego zespół pracuje nad opracowaniem i pozyskaniem zbiorów dotyczących chorzowskiego hutnictwa, organizacją przyszłego muzeum oraz stworzeniem wystawy stałej. Trwają obecnie prace budowlane i remontowe, które obejmują budynek oraz tereny wokół byłej elektrowni. 

Muzeum Hutnictwa będzie gotowe w 2021 roku

Muzeum Hutnictwa będzie gotowe w 2021 roku, ale to nie oznacza, że muzealnicy siedzą z założonymi rękami w oczekiwaniu na koniec budowy. Za nimi pierwszy etap akcji „Mów mi huto”. Ponadto swój udział potwierdziło w nim 31 byłych hutników.

– W sierpniu i wrześniu planujemy przystąpić do nagrywania wywiadów filmowych. Filmy te trafią na wystawę stałą, gdzie zwiedzający dzięki utrwalonym opowieściom poznać będą mogli trudy i sekrety pracy w hucie – tłumaczy Adam Kowalski, dyrektor Muzeum Hutnictwa w Chorzowie (w organizacji).

30 czerwcu zakończył się też konkurs „Wiki-Chorzów”. W jego ramach w największej i najbardziej dostępnej encyklopedii na świecie powstało ponad 50 nowych haseł o  Chorzowie. Nowe artykuły można przeczytać TUTAJ.

Natomiast Muzeum już teraz zaprasza na swoje kolejne przedsięwzięcie. 18 lipca na chorzowskim rynku odbędzie się gra miejska „Chorzów. W krainie wygasłych wulkanów”. Grze towarzyszyć będą warsztaty edytowania Wikipedii (Wiki-Chorzów) oraz zbiórka pamiątek hutniczych pod hasłem „Mosz co w doma po hucie?”

Wystawa stała Muzeum Hutnictwa w Chorzowie

Na wystawie stałej Muzeum Hutnictwa w Chorzowie zobaczyć będzie można pamiątki oraz obiekty związane z funkcjonowaniem Huty Kościuszko i Huty Batory, przekazane przez byłych pracowników zakładów (izby pamięci) i pochodzące ze zbiórek publicznych. W hali prezentowane będą maszyny hutnicze:

• prostownica stemplowa do prostowania szyn wąskotorowych, wybudowana przez firmę Otto Froriep Rheydt w 1897, działała w Hucie Królewskiej do 2015;
• młot parowy przeznaczony do kucia swobodnego, wykonany przez firmę G. Brinkmann & Co. z Witten w 1898, działał w kuźni Huty Batory do 2013. Posiada stojak, płytę fundamentową i korpus cylindra odlane z żeliwa. Trzon tłokowy i tłok wykonane są natomiast jako monolit z jednego kawałka stali. Pierwotnie napędzany parą, w okresie późniejszym sprężonym powietrzem, obecnie waży 34 000 kg i potrafi wykonywać 145 uderzeń na minutę;
• młot parowo-powietrzny;
• młot mostowy z 1907 przeznaczony do kucia swobodnego. Wykonany ze stali oraz z żeliwa. Składa się z dwóch ustawionych pionowo walców ze zwiniętej blachy stalowej, natomiast na nich umieszczona jest poprzeczna belka stalowa, do której przymocowany jest żeliwny cylinder z tłokiem poruszającym babę. Z kolei siłę uderzenia młota reguluje system dźwigni, natomiast przy młocie znajduje się żuraw obrotowy umożliwiający umieszczanie pod młotem dużych i ciężkich elementów stalowych;
• prasa mimośrodowa z 1955 roku, wykonana w Warszawie w Fabryce Pras i Młotów. Napędzana silnikiem elektrycznym, sterowana ręcznie lub automatycznie;
• młot sprężarkowy Beche przeznaczony do kucia swobodnego, napędzany silnikiem elektrycznym. Korpus młota i płyta fundamentowa wykonane z żeliwa;
• fragment zespołu walcowniczego wraz z zespołem napędowym przeznaczonego do walcowania prętów. Wybudowany w 1874 dla walcowni bruzdowej Huty Batory.